Rodzic w pracy

a
W jakim terminie powinno się powiadomić pracodawcę o chęci dzielenia urlopu rodzicielskiego z pracą na 1/2 etatu?

W terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy.
Pracownik, który chce dzielić urlop rodzicielski z pracą, składa do swojego pracodawcy pisemny wniosek, w którym określa wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy.

a
Jakie przepisy chronią przed zwolnieniem osobę przebywającą na urlopie rodzicielskim?

O tym, że pracodawca nie może wypowiedzieć, ani rozwiązać z pracownikiem
umowy o pracę w czasie urlopu macierzyńskiego mówi Kodeks pracy, art. 177. Przepis ten stosuje się odpowiednio także do dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 1821 § 7 K.p.) oraz do urlopu rodzicielskiego (art. 1821a § 6 K.p.).
Trzeba przy tym pamiętać, że zwolnienie osoby będącej w trakcie korzystania z w/w urlopów może nastąpić jedynie, jeżeli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika, a także w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

a
Czy osobie przebywającej na urlopie rodzicielskim można obniżyć dodatek za wysługę lat?

Nie, okres podstawowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego jest okresem zatrudnienia pracownika wliczanym do wszelkich uprawnień pracowniczych, w tym także do dodatku za wysługę lat.

a
Czy w trakcie jednoczesnego korzystania z urlopu rodzicielskiego i wykonywania pracy na 1/2 etatu, pracownik jest zwolniony z opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych?

Zwolnienie z odprowadzania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych nie przysługuje za pracownika, który łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą na 1/2 etatu.
Natomiast zwolnienie takie będzie przysługiwało w okresie 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zakończeniu korzystania przez pracownika z urlopu rodzicielskiego.

a
Czy mama dziecka powracająca do pracy po urlopie macierzyńskim i rodzicielskim może wnioskować o obniżenie czasu pracy do 7/8 i czy w związku z tym będzie chroniona przed zwolnieniem?

Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu, a pracodawca jest zobowiązany ten wniosek uwzględnić.

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy i pod warunkiem, że dziecko nie ukończy w międzyczasie 5 lat.

Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, z winy pracownika.

Oto przykład:
Mama wychowująca dziecko przez okres 6 miesięcy pracowała w obniżonym wymiarze czasu pracy, potem wróciła na 3 miesiące na cały etat, a następnie skorzystała raz jeszcze z 6 miesięcy obniżonego wymiaru czasu pracy (jej dziecko nie ukończyło w międzyczasie 5 lat). Łącznie wykorzystała ona 12 miesięcy, a więc cały przysługujący jej okres obniżenia wymiaru etatu, w którym pracownik podlega szczególnej ochronie trwałości zatrudnienia. 
Zgodnie z przepisami może ona raz jeszcze obniżyć wymiar etatu, ale wtedy nie będzie już podlegać szczególnej ochronie.

a
Czy pracownik, który złożył wniosek o urlop rodzicielski na kilka miesięcy przed jego rozpoczęciem, jest w czasie: od momentu złożenia wniosku do dnia rozpoczęcia korzystania z tego urlopu, chroniony przed zwolnieniem z pracy?

Nie, ochrona pracownika przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy rozpoczyna się od dnia rozpoczęcia urlopu rodzicielskiego, a nie od dnia złożenia wniosku o ten urlop.

Jeżeli pracownik złożyłby wniosek o urlop nawet tylko z minimalnym wymaganym w Kodeksie pracy okresem wyprzedzenia – czyli 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu, a pracodawca wręczył mu wypowiedzenie w tym okresie, to do rozwiązania stosunku pracy musiałoby dojść już podczas korzystania przez pracownika z urlopu rodzicielskiego, co w myśl przepisów nie jest dozwolone. Dotyczy to zazwyczaj nawet dwutygodniowego okresu wypowiedzenia. Termin wyprzedzenia z jakim składa się wniosek o urlop rodzicielski jest bowiem liczony w kolejnych dniach kalendarzowych, a okres dwutygodniowego wypowiedzenia – od soboty do soboty.
W takim przypadku więc pracodawca byłby zobowiązany do wycofania wypowiedzenia.

a
Czy osoba prowadząca działalność gospodarczą i pobierająca zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia dziecka może zostać zatrudniona na umowę o pracę nie tracąc przy tym prawa do pobierania tego zasiłku?

Tak, w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego możliwe jest podjęcie pracy na podstawie umowy o pracę. W takim przypadku wymiar wykonywanej pracy pozostaje bez wpływu na wysokość pobieranego zasiłku.

a
Kto opłaca składki ZUS-owskie za pracownicę zatrudnioną na umowę o pracę przebywającą na urlopie rodzicielskim?

Składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od zasiłku macierzyńskiego naliczają płatnicy zasiłku.
Składki na ubezpieczenia społeczne za osoby pobierające zasiłek macierzyński finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Pracodawcy nie ponoszą więc kosztów składek za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Jeżeli to ZUS wypłaca zasiłek macierzyński to bezpośrednio ZUS nalicza składki od tego zasiłku. 

a
Czy praca na umowę zlecenia lub umowę o dzieło w trakcie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego u pracodawcy udzielającego tych urlopów powoduje obniżenie zasiłku macierzyńskiego?

Nie, wykonywanie pracy na umowę zlecenia lub umowę o dzieło nie ma wpływu na wysokość pobieranego zasiłku macierzyńskiego.

a
Czy w sytuacji dzielenia urlopu rodzicielskiego z pracą na 1/2 etatu istnieje możliwość rezygnacji z wykonywania pracy i powrotu na pełny wymiar urlopu rodzicielskiego?

W świetle przepisów Kodeksu pracy nie ma przeszkód, aby zrezygnować z łączenia pracy na 1/2 etatu w czasie trwania urlopu rodzicielskiego i korzystać wyłącznie z tego urlopu.
Jest to możliwe, pod warunkiem, że pracodawca, który udzielił urlopu rodzicielskiego  wyrazi zgodę na zakończenie przez pracownika łączenia tego urlopu z pracą w terminie wcześniejszym, niż określony we wniosku tego pracownika.
Trzeba bowiem pamiętać, że podjęcie w trakcie urlopu rodzicielskiego pracy następuje na pisemny wniosek pracownika, w którym określa on wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą.

a
Czy osoba zatrudniona na umowę o pracę u dwóch pracodawców, u każdego z nich może korzystać z urlopów związanych z narodzinami dziecka?

Tak. Uprawnienia rodzicielskie przysługują na każdy stosunek pracy.

c

Czy może u jednego z nich korzystać z urlopu rodzicielskiego, a u drugiego łączyć urlop rodzicielski z pracą na nie więcej niż ½ etatu?

Tak, może. Nie ma określonego prawem wymogu, aby u każdego ze swoich pracodawców korzystać z uprawnień rodzicielskich w takim samym zakresie.

c

A czy może u jednego z nich łączyć urlop rodzicielski z pracą na nie więcej niż 1/2 etatu, a u drugiego wrócić do pracy po wykorzystaniu podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego?           

Tak, każdy stosunek pracy rozliczany jest z uprawnień rodzicielskich oddzielnie.
Urlop rodzicielski jest uprawnieniem fakultatywnym pracownika, nie ma więc przeszkód, żeby w jednym z równoległych stosunków pracy, pracownik z niego skorzystał, a w drugim – nie.

a
Czy kobieta zatrudniona na umowę zlecenia może skorzystać z zasiłku macierzyńskiego za czas podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, jeżeli od jej umowy odprowadzane są składki na ubezpieczenie chorobowe?

Tak, o ile urodzi dziecko w czasie trwania takiej umowy. W takim przypadku przysługiwać jej będzie prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego - 20 tygodni i dodatkowego urlopu macierzyńskiego - 6 tygodni oraz za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego - 26 tygodni.
Płatnikiem zasiłku macierzyńskiego w czasie trwania umowy zlecenia będzie zleceniodawca.
Natomiast jeżeli zleceniodawca nie wypłaca zasiłków, albo jeżeli zasiłki są wypłacane po wygaśnięciu umowy zlecenia, płatnikiem będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Jeżeli natomiast dziecko urodziłoby się po ustaniu umowy zlecenia, zasiłek macierzyński nie będzie przysługiwał.

a
Czy w przypadku gdy matka dziecka zatrudniona jest na umowę o pracę na czas określony, która kończy się w trakcie podstawowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego, przysługiwać jej będzie zasiłek za urlop rodzicielski?

Tak, będzie przysługiwać. Osoby w takiej sytuacji mają prawo do zasiłku macierzyńskiego zarówno za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego jak i za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego.
W sytuacji gdy umowa o pracę kończy się w czasie trwania podstawowego urlopu macierzyńskiego niezbędną dokumentację dotyczącą przejęcia wypłaty zasiłku pracodawca przekazuje do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będącego od tego momentu podmiotem ustalającym prawo do zasiłków i ich wysokość oraz je wypłacającym.
Niemniej jednak do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz okresowi urlopu rodzicielskiego niezbędne jest złożenie do płatnika zasiłku wniosku o jego wypłatę przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku za te okresy.

c

W jaki sposób wnioskować o zasiłki?

Wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego należy złożyć nie później niż do dnia zakończenia pobierania zasiłku za okres odpowiadający okresowi podstawowego urlopu macierzyńskiego.
Natomiast wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, nie później niż do dnia zakończenia pobierania zasiłku za okres odpowiadający pełnemu okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego

a
Komu przysługuje zasiłek macierzyński?

Zasiłek macierzyński przysługuje mamie dziecka, która urodziła je w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w czasie trwania urlopu wychowawczego.
Zasiłek taki przysługuje również w przypadku urodzenia dziecka po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży z powodu ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy albo też ustało ono z naruszeniem przepisów prawa.

a
Czy wysokość zasiłku macierzyńskiego otrzymywanego podczas urlopu macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego) jest równa wysokości ostatniego wynagrodzenia czy jest to średnia za jakiś określony okres?

Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie z okresu 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Należy przy tym podkreślić, że podstawa wymiaru zasiłku nie ulega zmianie, jeżeli między pobieraniem zasiłku tego samego lub innego rodzaju nie było przerwy lub przerwa nie przekraczała 3 miesięcy kalendarzowych.

Oto przykład:

Załóżmy, że mama dziecka jest na urlopie macierzyńskim od 1 lipca br., natomiast od 1 czerwca br. do dnia porodu była na zwolnieniu lekarskim. W takim przypadku 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała jej niezdolność do pracy obejmuje okres od początku czerwca zeszłego roku do końca maja tego roku. Załóżmy również, że od czerwca do grudnia zeszłego roku otrzymywała ona wynagrodzenie w wysokości 2000 zł. brutto, natomiast od stycznia do maja tego roku w wysokości 4000 zł. brutto. A zatem jej przeciętne miesięczne wynagrodzenie za wspomniany okres 12 miesięcy wynosiło 2833,33 zł brutto (7 miesięcy x 2000 zł. brutto = 14000 zł. brutto, 5 miesięcy x 4000 zł. brutto = 20000 zł. brutto, w sumie 34000 zł. brutto : 12 miesięcy = 2833,33 zł brutto na miesiąc). Po pomniejszeniu o 13,71% będzie ono podstawą wymiaru jej zasiłku macierzyńskiego. 

Jeśli przy tym najpóźniej 14 dni po porodzie zawnioskowała ona o wykorzystanie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim pełnego wymiaru dodatkowego urlopu macierzyńskiego a bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze, wówczas wysokość jej zasiłku będzie wynosić 80% podstawy wymiaru za cały wymieniony okres.

Jeśli natomiast takiego wniosku nie złożyła, wówczas za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego przysługiwać jej będzie zasiłek w wysokości 100 % podstawy wymiaru, natomiast za okres urlopu rodzicielskiego (o ile zdecyduje się go wykorzystać) zasiłek w wysokości 60 % podstawy wymiaru.

a
W jaki sposób naliczany będzie zasiłek macierzyński w sytuacji gdy mama dziecka postanowi łączyć urlop rodzicielski z pracą na ½ etatu u pracodawcy udzielającego tego urlopu?

W przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą u pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa wymiaru czasu pracy, zasiłek macierzyński ulega pomniejszeniu proporcjonalnie do tego wymiaru. A zatem jeśli mama dziecka podejmie pracę na ½ etatu będzie otrzymywać połowę przysługującego jej zasiłku (tzn. 30% lub 40% podstawy wymiaru w zależności od wyboru ścieżki uzyskiwania urlopów związanych z narodzinami dziecka).

a
Jak ubiegać się o zasiłek macierzyński w sytuacji gdy w trakcie podstawowego urlopu macierzyńskiego mamie dziecka, która korzysta z tego urlopu kończy się umowa o pracę?

Wypłata zasiłku macierzyńskiego za okres podstawowego urlopu macierzyńskiego nie wymaga składania przez pracownicę wniosku o taki zasiłek.
Jeżeli zatrudnienie ustanie w trakcie wykorzystywania podstawowego urlopu macierzyńskiego, to zasiłek za resztę dni bądź tygodni tego urlopu, czyli czas  odpowiadający pozostałemu okresowi podstawowego urlopu macierzyńskiego wypłaci Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Natomiast aby otrzymać zasiłek za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego osoba ubezpieczona niebędąca pracownikiem musi złożyć u płatnika zasiłku odpowiednie wnioski:

  • wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego, nie później niż do dnia zakończenia pobierania zasiłku za okres odpowiadający okresowi podstawowego urlopu macierzyńskiego,
     
  • natomiast wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, nie później niż do dnia zakończenia pobierania zasiłku za okres odpowiadający pełnemu okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego
a
Czy mama dziecka prowadząca działalność gospodarczą będzie mogła uzyskać zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego?

Tak, o ile podlega ubezpieczeniu chorobowemu. Ponadto trzeba pamiętać, że warunkiem nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego jest wykorzystanie zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi podstawowego urlopu macierzyńskiego oraz za okres odpowiadający pełnemu okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

c

Jakie dokumenty musi złożyć i w jakim terminie?

Wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego trzeba złożyć do podmiotu wypłacającego taki zasiłek nie później niż do dnia zakończenia pobierania zasiłku za czas odpowiadający okresowi podstawowego urlopu macierzyńskiego.
Natomiast wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, nie później niż do dnia zakończenia pobierania zasiłku za okres odpowiadający pełnemu okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

c

A czy podczas wypłaty zasiłku będzie mogła nadal osobiście prowadzić działalność gospodarczą?

Tak, osoba pobierająca zasiłek macierzyński może prowadzić działalność gospodarczą bez zmniejszenia lub zawieszenia wypłaty zasiłku.

a
Czy tata dziecka prowadzący działalność gospodarczą będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego na nie?

Nie, urlop rodzicielski przysługuje tylko pracownikom, nie ma do niego prawa osoba prowadząca działalność gospodarczą.
Natomiast osoby niebędące pracownikami, a podlegające ubezpieczeniu chorobowemu mają prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego należy złożyć przed rozpoczęciem pobierania tego zasiłku.
Należy przy tym pamiętać, że tata dziecka może skorzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu podstawowego i za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego tylko w przypadku gdy mama tego dziecka urodziła je w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego nabywając tym samym prawo do zasiłku macierzyńskiego.

a
Czy można pracować w trakcie urlopu macierzyńskiego? A w trakcie rodzicielskiego?

Tak, ale dopiero w trakcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
u pracodawcy udzielającego tego urlopu i w wymiarze nie przekraczającym ½ etatu.
Na tych samych zasadach będzie możliwe podejmowanie pracy w trakcie urlopu rodzicielskiego

a
Jakie są ograniczenia w wykonywaniu pracy w ramach stosunku pracy u pracodawcy, który udzielił urlopu macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego) oraz urlopu rodzicielskiego?

Przepisy Kodeksu pracy dopuszczają łączenie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tych urlopów, jednakże w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Nie pozwalają natomiast na łączenie korzystania z podstawowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem u niego pracy np. na ½ etatu. 
Wyjątki dopuszczające powrót do pracy u pracodawcy, który udzielił podstawowego urlopu macierzyńskiego przed upływem pełnego wymiaru tego urlopu, są przewidziane w Kodeksie pracy i dotyczą sytuacji, gdy:

  • mama dziecka przerywa podstawowy urlop macierzyński, jeżeli wykorzystała co najmniej 14 tygodni tego urlopu po porodzie i wraca do pracy, a w tym czasie z pozostałej części urlopu macierzyńskiego korzysta tata dziecka,
     
  • mama dziecka, po wykorzystaniu 8 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego, przerwa taki urlop i wraca do pracy na okres, w którym jej dziecko jest chore i przebywa w szpitalu,
     
  • pracownica wraca do pracy po nie mniej niż 8 tygodniach podstawowego urlopu macierzyńskiego, jeżeli zrezygnowała z wychowywania dziecka i oddała je innej osobie w celu przysposobienia lub do domu małego dziecka.
a
Czy jest możliwość pracy w ramach stosunku pracy u innego pracodawcy niż ten, który udzielił urlopu macierzyńskiego (podstawowego lub dodatkowego) oraz urlopu rodzicielskiego?

Zgodnie z art. 11 Kodeksu pracy nie ma przeszkód prawnych, ograniczających mamie dziecka podjęcie pracy w ramach stosunku pracy u innego pracodawcy niż ten, który udzielił jej podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
Warto jednak pamiętać, że czas urlopu macierzyńskiego służy zarówno zapewnieniu opieki małemu dziecku, jak i regeracji sił pracownicy - mamy tego dziecka po trudach ciąży i porodu. Ze względu na ochronę własnego zdrowia wskazane jest zatem powstrzymanie się od podjęcia takiej pracy zwłaszcza przez pierwsze 8 tygodni od dnia narodzin dziecka.

a
Czy staż pracy albo jej wymiar (np. 1/4, 1/2 etatu) mają wpływ na długość urlopu macierzyńskiego?

Nie. Staż pracy i wymiar zatrudnienia nie mają wpływu na długość urlopu macierzyńskiego.

 

a
Czy w trakcie urlopu rodzicielskiego można pracować na niepełny etat, a jeżeli tak, to w jakim wymiarze?

Tak, nowe przepisy wprowadzają możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą
w wymiarze nie przekraczającym ½ etatu u pracodawcy udzielającego takiego urlopu. 
Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika w tej sprawie
i udzielić mu urlopu na pozostałą część wymiaru czasu pracy, chyba że nie jest
to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj wykonywanej przez niego pracy.
W takim przypadku jest zobligowany poinformować pracownika na piśmie
o przyczynie odmowy uwzględnienia jego wniosku. 

a
Czy w trakcie urlopu rodzicielskiego można pracować na jakąś część etatu u dotychczasowego pracodawcy?

Tak, nowe przepisy wprowadzają możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą
w wymiarze nie przekraczającym ½ etatu u pracodawcy udzielającego takiego urlopu. 
Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika w tej sprawie
i udzielić mu urlopu na pozostałą część wymiaru czasu pracy, chyba że nie jest
to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj wykonywanej przez niego pracy.
W takim przypadku jest zobligowany poinformować pracownika na piśmie
o przyczynie odmowy uwzględnienia jego wniosku. 

a
Czy w trakcie urlopu macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego) a później rodzicielskiego można pracować np. na umowę zlecenie lub dzieło?

Kodeks pracy nie stawia ograniczeń, jeżeli chodzi o podjęcie pracy w trakcie wymienionych urlopów na podstawie umowy cywilnoprawnej np. umowy zlecenia, o dzieło lub w ramach prowadzenia działalności gospodarczej - zarówno u pracodawcy, który urlopów udzielił, jak i na rzecz innego podmiotu. Umowy cywilnoprawne przewidują bowiem większą swobodę wykonującego pracę co do czasu, sposobu i miejsca jej świadczenia. 

a
Czy w trakcie urlopu rodzicielskiego można pracować na umowę zlecenie lub umowę o dzieło?

Tak można, nowe przepisy nie ograniczają podejmowania
w trakcie urlopu rodzicielskiego pracy na innej podstawie niż umowa
o pracę (np. na umowę o dzieło lub umowę zlecenie).

a
Czy można złożyć wypowiedzenie umowy o pracę podczas urlopu rodzicielskiego, tak aby okres wypowiedzenia przypadał jeszcze na urlop rodzicielski?

Tak. Pracownica może wypowiedzieć umowę o pracę w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego, także w takim momencie, żeby okres wypowiedzenia przypadał w czasie tego urlopu. Natomiast pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownicy korzystającej z urlopu rodzicielskiego.

a
Czy w przypadku łączenia urlopu (dodatkowego macierzyńskiego lub rodzicielskiego) z pracą na pół etatu, są jakieś ograniczenia co do konkretnego rozkładu czasu pracy?

W takiej sytuacji przepisy nie określają w jakim rozkładzie czasu powinno się wykonywać pracę. Oznacza to, że w przypadku łączenia korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z pracą na ½ etatu można pracować np. 2 dni w tygodniu po 8 godzin i 1 dzień przez 4 godziny, albo 3 dni po 6 godzin i 1 dzień przez 2 godziny lub 3 dni po 4 godziny i 1 dzień przez 8 godzin, a także 5 dni po 4 godziny.

a
Czy przerwy wliczane do czasu pracy należą się również karmiącej mamie, jeżeli ta pracuje w domu (zdalnie)?

Tak. Kodeks pracy nie uzależnia prawa do karmienia dziecka piersią od miejsca, w którym wykonywana jest praca, tylko od dobowego wymiaru czasu pracy. Zatem także wtedy gdy mama dziecka wykonuje pracę w domu – przerwa lub przerwy na karmienie piersią jej przysługują.

Jeśli np. mama dziecka pracuje w domu od godziny 8.00 do 16.00 i ustalone zostało, że korzysta z przerwy na karmienie swojego dziecka od godziny 10.00 do 11.00, to w tym czasie pracodawca nie powinien jej przeszkadzać, np. telefonując czy oczekując wysłania e-maila czy faksu.

 

a
Czy w przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą u pracodawcy udzielającego takiego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż ½ etatu, w czasie wykonywania pracy mamie dziecka przysługuje przerwa na karmienie?

Możliwość korzystania z przerwy na karmienie dziecka piersią jest uzależniona w takiej sytuacji od tego, w jakim dobowym wymiarze czasu praca będzie wykonywana.

Jeżeli czas pracy mamy karmiącej w danym dniu wynosi co najmniej 4 godziny a nie więcej niż 6, przysługuje jej jedna przerwa na karmienie: półgodzinna w przypadku karmienia jednego dziecka lub 45 – minutowa w przypadku karmienia dwojga i więcej dzieci.
Natomiast pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują.

 

a
Czy w przypadku łączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z pracą na pół etatu wykonywaną w domu, przysługuje przerwa lub przerwy na karmienie dziecka piersią, a jeśli tak to w jakim wymiarze?

Kodeks pracy nie uzależnia prawa do karmienia dziecka piersią od miejsca, w którym wykonywana jest praca, tylko od dobowego wymiaru czasu pracy.

Warto również wiedzieć, że przepisy nie ograniczają dobowego wymiaru czasu pracy w przypadku łączenia korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z pracą na pół etatu, także wtedy, gdy praca jest wykonywana w domu.

Oto przykłady:

Jeżeli kobieta pracuje przez 5 dni w tygodniu po 4 godziny dziennie, w przypadku karmienia jednego dziecka w każdym dniu pracy będzie miała prawo do jednej przerwy półgodzinnej.

Jeżeli pracuje 2 dni w tygodniu po 8 godzin i 1 dzień w tygodniu przez 4 godziny, w przypadku karmienia jednego dziecka będzie miała prawo do dwóch półgodzinnych przerw w dni, w których pracuje 8 godzin i do jednej półgodzinnej przerwy w dniu, w którym pracuje 4 godziny.

Jeżeli pracuje 3 dni w tygodniu po 6 godzin i 1 dzień przez 2 godziny, w przypadku karmienia jednego dziecka będzie miała prawo do jednej przerwy półgodzinnej w dni, w które pracuje 6 godzin. Natomiast w dniu, w którym jej dobowy wymiar czasu pracy wynosi 2 godziny – przerwa na karmienie dziecka piersią nie będzie przysługiwała.

a
Czy po powrocie do pracy po urlopie rodzicielskim pracownicy nadal przysługują przerwy na karmienie, a jeżeli tak, to przez jaki okres czasu?

Tak. Jeśli kobieta karmi dziecko piersią przysługują jej przerwy na karmienie bez względu na to po wykorzystaniu jakiego urlopu wróciła do pracy.

Przepisy Kodeksu pracy nie wprowadzają granicy czasowej, do jakiej może ona korzystać z takich przerw. Natomiast ich długość jest zależna od dobowego wymiaru czasu pracy i liczby dzieci.

Jeżeli czas pracy mamy karmiącej wynosi powyżej 6 godzin dziennie, w przypadku karmienia jednego dziecka przysługują jej dwie przerwy półgodzinne, więcej niż jednego dziecka - dwie przerwy po 45 minut każda.
Jeżeli czas pracy nie przekracza 6 godzin dziennie przysługuje jej jedna przerwa na karmienie: półgodzinna w przypadku karmienia jednego dziecka lub 45 – minutowa w przypadku karmienia dwojga i więcej dzieci.
Natomiast pracownicy zatrudnionej przez czas krótszy niż 4 godziny dziennie przerwy na karmienie nie przysługują.

a
Co się dzieje gdy w trakcie trwania urlopu rodzicielskiego mamie dziecka, która korzysta z tego urlopu kończy się umowa o pracę?

Prawo do urlopu rodzicielskiego jest ściśle związane ze stosunkiem pracy. Oznacza to, że urlop ten jest świadczeniem przysługującym pracownicy, która w trakcie jego trwania jest chroniona przed rozwiązaniem lub wypowiedzeniem umowy przez pracodawcę.
Jednak w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę na czas określony, umowa taka ulega rozwiązaniu z upływem czasu, na który została zawarta. Jeśli więc kończy się ona w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego, to z dniem jej rozwiązania ustaje prawo do korzystania mamy dziecka z takiego urlopu, ponieważ kończy się jej stosunek pracy.
Warto jednak pamiętać, że w takiej sytuacji mama dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za pozostały okres odpowiadający okresowi niewykorzystanego urlopu rodzicielskiego.

Oto przykład:
Jeśli do końca trwania umowy o pracę zawartej na czas określony, mama dziecka zdążyła wykorzystać 6 tygodni urlopu rodzicielskiego (z 26), to po rozwiązaniu tej umowy przysługiwać jej będzie zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi niewykorzystanego urlopu rodzicielskiego a więc za 20 tygodni.

Jeżeli natomiast część urlopu rodzicielskiego, niewykorzystana przez mamę dziecka w związku z ustaniem jej zatrudnienia, będzie wynosiła 8 tygodni lub więcej, to z tego urlopu, pod warunkiem, że jest pracownikiem, będzie mógł skorzystać tata dziecka. Wówczas to jemu przysługiwać będzie zasiłek macierzyński za pozostałą część urlopu rodzicielskiego.
Wniosek o urlop rodzicielski tata dziecka będzie musiał złożyć u swojego pracodawcy w terminie nie krótszym niż 14 dni przez zakończeniem korzystania z tego urlopu przez mamę dziecka.

a
Jakie będą warunki zatrudnienia kobiet po urlopie rodzicielskim?

Do urlopu rodzicielskiego jest stosowany przepis art. 183.2 Kodeksu pracy. Zgodnie z z nim po zakończeniu urlopu związanego z narodzinami dziecka (lub z przyjęciem dziecka na wychowanie) pracodawca dopuszcza pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.

a
Czy podczas urlopu wychowawczego można pracować u dotychczasowego pracodawcy?

Tak, w czasie urlopu wychowawczego można podjąć pracę zarobkową
u dotychczasowego pracodawcy, jeżeli nie przeszkadza to w sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem.

a
Czy korzystając z rocznego urlopu związanego z narodzinami dziecka traci się prawo do urlopu wypoczynkowego?

Nie, korzystanie z rocznego urlopu przysługującego z tytułu narodzin dziecka w żaden sposób nie ogranicza prawa do urlopu wypoczynkowego.

 

 

a
Czy za czas korzystania z rocznego urlopu związanego z narodzinami dziecka przysługuje urlop wypoczynkowy? Jeśli tak, to w jakim wymiarze?

Tak, okres korzystania z urlopu związanego z narodzinami dziecka jest traktowany 
jako czas zatrudnienia, a co za tym idzie jest również wliczany do całości okresu zatrudnienia i przysługuje za niego urlop wypoczynkowy na normalnych zasadach.

 

a
Czy można wykorzystać urlop wypoczynkowy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim? A po rodzicielskim?

Tak, na wniosek pracownika, pracodawca jest zobowiązany udzielić mu urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, a także bezpośrednio po dodatkowym urlopie macierzyńskim.
Taki obowiązek pracodawca ma także w przypadku nowego urlopu rodzicielskiego.
Przy czym z urlopu wypoczynkowego powinno się skorzystać dopiero po zakończeniu płatnych urlopów z tytułu pełnienia funkcji rodzicielskich. Oznacza to, że w przypadku korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze a po nim z urlopu rodzicielskiego, urlop wypoczynkowy, do którego nabywa się w tym okresie prawo, można wykorzystać po zakończeniu urlopu rodzicielskiego.
Warto ponadto pamiętać, że decydując się na urlop wypoczynkowy zaraz
po dodatkowym urlopie macierzyńskim nie będzie możliwe skorzystanie po nim
z urlopu rodzicielskiego (który można wykorzystać tylko bezpośrednio po dodatkowym urlopie macierzyńskim w pełnym wymiarze).

a
Czy pomiędzy końcem dodatkowego urlopu macierzyńskiego a urlopem rodzicielskim można skorzystać z zaległego urlopu wypoczynkowego za rok 2012 i 2013?

Warunkiem korzystania z urlopu rodzicielskiego jest zachowanie zasady ciągłości urlopów (a więc wykorzystanie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim - urlopu dodatkowego w pełnym wymiarze a bezpośrednio po nim – urlopu rodzicielskiego). Tak więc aby skorzystać z nowego urlopu rodzicielskiego, dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski nie mogą być rozdzielone urlopem wypoczynkowym.

Warto jednak pamiętać, że z tych urlopów nie musi korzystać tylko pracownica albo tylko pracownik. Jeżeli mama dziecka wykorzysta dodatkowy urlop macierzyński w pełnym wymiarze, a po nim z urlopu rodzicielskiego zacznie korzystać tata dziecka, to wówczas zasada ciągłości urlopów zostanie zachowana. W takim przypadku mama dziecka będzie więc mogła skorzystać z przysługującego jej urlopu wypoczynkowego.

a
Czy w przypadku łączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego z pracą u pracodawcy udzielającego takiego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż ½ etatu, można wziąć urlop wypoczynkowy?

Tak można. Warto przy tym pamiętać, że na wymiar urlopu wypoczynkowego nie ma wpływu fakt łączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z pracą (pracownik wykonuje ją na część etatu a na pozostałą część etatu udziela mu się urlopu). 
Jeśli więc np. mama dziecka (uprawniona do 26 dni urlopu wypoczynkowego) po zakończeniu podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie korzystała z urlopu rodzicielskiego, łącząc go z pracą na ½ etatu, to jej wymiar urlopu wypoczynkowego za ten okres nie zostanie obniżony, ponieważ nadal zatrudniona będzie na pełen etat (w połowie wymiaru czasu pracy będzie pracować a w pozostałym wymiarze - korzystać z urlopu rodzicielskiego).

c

W jakie dni w takim przypadku udziela się urlopu wypoczynkowego?

Urlopu udziela się w dni będące dla pracownika dniami pracy, w wymiarze godzin odpowiadającym ilości godzin, które miałby do przpracowania w danym dniu. Oznacza to, że wymiar przysługującego urlopu wypoczynkowego będzie pomniejszany o liczbę godzin, jaką pracownik miał zaplanowaną do przepracowania w danym dniu, w którym korzysta z tego urlopu – aż do wyczerpania pełnego wymiaru urlopu.

Oto przykład:
Załóżmy, że mama dziecka pracuje na ½ etatu przez 5 dni w tygodniu po 4 godziny dziennie, natomiast przez pozostałą część etatu korzysta z urlopu rodzicielskiego oraz że jej staż pracy wynosi mniej niż 10 lat, a więc za bieżący rok ma prawo do 20 dni (160 godzin) urlopu wypoczynkowego. W takim przypadku urlop ten będzie mogła  wykorzystać w ciągu 40 4-godzinnych dni pracy (160 godzin : 4 godziny = 40 dni).

c

Czy będzie można wykorzystać także zaległy urlop wypoczynkowy?

Tak będzie można. 

Oto przykład:
Załóżmy, że tata dziecka będzie korzystał z urlopu rodzicielskiego od 13 sierpnia do 30 grudnia br., łącząc go z pracą na ½ etatu, przez 5 dni w tygodniu po 4 godziny dziennie i że ma on jeszcze 2 dni (16 godzin) zaległego urlopu wypoczynkowego z poprzedniego roku. Urlopu zaległego należy udzielić najpóźniej do 30 września br.. W takim przypadku pracownik będzie zobowiązany wykorzystać urlop zaległy w trakcie łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą. Będzie natomiast mógł go wykorzystać w czasie 4 4-godzinnych dni pracy (16 godzin : 4 godziny = 4 dni).  

c

A w jaki sposób w takim przypadku jest naliczane wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego? 

Zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za pracę wykonaną. Zatem, jeżeli np. zdecydował się on łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą na ½ etatu, to będzie otrzymywał za nią połowę wynagrodzenia. Natomiast za pozostały wymiar etatu będzie uprawniony nie do wynagrodzenia, ale do zasiłku macierzyńskiego.
Zasadą jest również, że pracownik w okresie korzystania z urlopu wypoczynkowego otrzymuje takie wynagrodzenie jakie otrzymywałby, gdyby pracował. Jeśli więc np. jego miesięczne wynagrodzenie wynosi 3500 zł. brutto, to w okresie, w którym łączy urlop rodzicielski z pracą, jego pracodawca będzie wypłacał mu ½ tego wynagrodzenia, czyli 1750 zł brutto, także za te miesiące, w których pracownik skorzysta z urlopu wypoczynkowego.

a
Czy kobieta zatrudniona na umowę o pracę na czas określony ma prawo do rocznego urlopu przysługującego z tytułu narodzin dziecka?

Tak, ma prawo do rocznego urlopu z tytułu narodzin dziecka,
o ile cały ten okres przypada w czasie trwania umowy o pracę.

c

A jakie uprawnienia ma kobieta, której umowa o pracę na czas określony kończy się w trakcie korzystania z urlopu przysługującego z tytułu narodzin dziecka?

Jeśli umowa o pracę na czas określony, zgodnie z terminem, na który została zawarta, ulegałaby rozwiązaniu już w trakcie korzystania z urlopu przysługującego z tytułu narodzin dziecka, do końca 52-tygodniowego okresu
mamie dziecka przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego.

c

A co w sytuacji jeśli umowa o pracę na czas określony kończy się już w trakcie trwania ciąży? 

Jeżeli umowa o pracę na czas określony, zgodnie z terminem, na który została zawarta, ulegałaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, z mocy prawa jest przedłużana do dnia porodu. 
W takim przypadku w dniu porodu podlega się zatem jeszcze obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, co uprawnia do otrzymania zasiłku macierzyńskiego po ustaniu tego ubezpieczenia. Zgodnie z nowymi przepisami zasiłek ten będzie więc można pobierać przez okres do 52 tygodni

a
Czy w przypadku gdy mama dziecka pracuje na umowę o dzieło i w związku z tym nie przysługuje jej urlop macierzyński, tata tego dziecka będący pracownikiem ma prawo do jakiejś formy urlopu na nie?

Tak, ma prawo do urlopu ojcowskiego stanowiącego samoistne uprawnienie pracownika, co oznacza, że może on z niego korzystać także wówczas,
gdy mama dziecka nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego
Poza tym, jeśli jest zatrudniony co najmniej 6 miesięcy może skorzystać z urlopu wychowawczego, także wówczas, gdy mama dziecka nie jest pracownicą.

a
Kiedy nowa ustawa weszła w życie i kogo dotyczy?

Ustawa weszła w życie 17 czerwca 2013 r. i dotyczy pracowników, których dzieci urodziły się lub urodzą poczynając od tego dnia (albo począwszy od tego dnia zostały lub zostaną przyjęte na wychowanie) oraz którzy w tym dniu przebywali na podstawowym lub dodatkowym urlopie macierzyńskim (urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego lub dodatkowym urlopie na takich warunkach) udzielonych na zasadach obowiązujących przed 17 czerwca 2013 r.

Ponadto dotyczy pracowników, których dzieci urodziły się po 31 grudnia 2012 r. (lub zostały po tym dniu przyjęte na wychowanie), a którzy do dnia 16 czerwca 2013 r. włącznie skończyli już korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego).