Urlop rodzicielski

a
Jakie uprawnienia rodzicielskie przysługują pracownicy, która urodzi dziecko będąc na urlopie wychowawczym na poprzednie dziecko?

Zależy to od tego, w którym momencie trwania urlopu wychowawczego na poprzednie dziecko, jego mama urodzi kolejne dziecko:
Jeśli między urodzeniem dziecka a końcem urlopu wychowawczego przypada więcej lub dokładnie tyle tygodni, ile obejmuje podstawowy urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski w wymiarze przysługującym zgodnie z Kodeksem pracy - pracownica ma prawo do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia dziecka za okres odpowiadający długością okresowi: podstawowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.

Oto przykład:

Od dnia urodzenia dziecka w trakcie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia tego urlopu (wskazanym we wniosku złożonym do pracodawcy) przypadają 54 tygodnie. Przez 52 tygodnie od narodzin dziecka, a więc przez okres odpowiadający okresowi podstawowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, pracownica, wciąż pozostając na urlopie wychowawczym na poprzednie dziecko, pobiera zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia kolejnego dziecka. Natomiast przez pozostałe 2 tygodnie, po zakończeniu pobierania tego zasiłku, kontynuuje urlop wychowawczy.

Jeśli między urodzeniem dziecka a końcem urlopu wychowawczego przypada mniej tygodni, niż wynosi podstawowy urlop macierzyński w wymiarze odpowiadającym liczbie dzieci urodzonych przy jednym porodzie - pracownica, po zakończeniu urlopu wychowawczego, korzysta z pozostałej części podstawowego urlopu macierzyńskiego. Po zakończeniu podstawowego urlopu macierzyńskiego ma też prawo skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i z urlopu rodzicielskiego.

Oto przykład:

Od dnia urodzenia dziecka w trakcie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia urlopu wychowawczego przypada 10 tygodni i 5 dni, czyli mniej niż podstawowy urlop macierzyński przysługujący z tytułu urodzenia jednego dziecka, który wynosi 20 tygodni. Po zakończeniu urlopu wychowawczego pracownicy przysługiwać będzie zatem jeszcze 9 tygodni i 2 dni urlopu macierzyńskiego. Będzie miała też prawo złożyć wniosek o dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski.

Jeśli między urodzeniem dziecka a końcem urlopu wychowawczego przypada więcej tygodni, niż wynosi urlop macierzyński w wymiarze odpowiadającym liczbie jednocześnie urodzonych dzieci, ale mniej niż wynosiłby cały okres korzystania z urlopów z tytułu rodzicielstwa, za które przysługuje zasiłek macierzyński - pracownica powinna kontynuować korzystanie z urlopu wychowawczego.
Może to zrobić składając wniosek o kolejną część tego urlopu. W przypadku gdy wykorzystałaby już cały przysługujący jej wymiar urlopu wychowawczego na pierwsze dziecko, przysługujące jej części urlopu wychowawczego na pierwsze dziecko albo gdy dziecko to skończyłoby już 5 lat, może skorzystać z części urlopu wychowawczego na nowonarodzone dziecko.

Trzeba przy tym pamiętać, że pracownica, która urodziła dziecko na urlopie wychowawczym i która zdecyduje się wrócić do pracy po okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi podstawowego urlopu macierzyńskiego nie będzie mieć prawa do zasiłku za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz okresowi urlopu rodzicielskiego.
Ponieważ nie korzystała z podstawowego urlopu macierzyńskiego, nie nabędzie również prawa do dodatkowego urlopu macierzyńskiego ani do urlopu rodzicielskiego.

Oto przykład:

Od dnia urodzenia dziecka w trakcie urlopu wychowawczego do dnia zakończenia urlopu wychowawczego (wskazanym we wniosku złożonym do pracodawcy) przypada 25 tygodni. Jeżeli pracownica wróciłaby do pracy po urlopie wychowawczym, zgodnie z datą wskazaną we wniosku, nie nabędzie prawa do dodatkowego urlopu macierzyńskiego, bo nie była na podstawowym urlopie macierzyńskim (korzystała z urlopu wychowawczego, na którym pobierała zasiłek macierzyński).
Wracając do pracy, w opisanym przypadku, mama dzieci straciłaby też prawo do zasiłku macierzyńskiego za pozostałe 27 tygodni (z którego mogłaby korzystać, gdyby zdecydowała się kontynuować urlop wychowawczy), ponieważ uzyskuje wtedy status pracownicy, która nie jest już na urlopie wychowawczym, ale nie ma również prawa do dodatkowego urlopu macierzyńskiego ani do urlopu rodzicielskiego.
W takiej sytuacji mama dzieci może natomiast w terminie 2 tygodni przed zakończeniem korzystania z urlopu wychowawczego, na którym urodziła dziecko złożyć do pracodawcy pisemny wniosek o kolejną część tego urlopu, obejmującą co najmniej 27 tygodni, albo – jeżeli nie ma takiej możliwości – może złożyć wniosek o urlop wychowawczy na nowonarodzone dziecko, również w wymiarze co najmniej 27 tygodni.
Wówczas pracownica nadal będzie przebywała na urlopie wychowawczym, a wypłata zasiłku macierzyńskiego na nowonarodzone dziecko będzie kontynuowana.

a
Czy urodzenie kolejnego dziecka w trakcie urlopu wychowawczego na poprzednie dziecko przerywa automatycznie ten urlop i powoduje rozpoczęcie korzystania z urlopu macierzyńskiego?

Nie, urodzenie kolejnego dziecka w trakcie urlopu wychowawczego nie zawiesza ani nie przerywa tego urlopu.
Zatem zasadą jest, że jeżeli pracownica urodzi dziecko na urlopie wychowawczym, to nie korzysta z podstawowego urlopu macierzyńskiego (ani dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego), tylko nadal przebywa na urlopie wychowawczym, a za okres równy długością wymienionym urlopom pobiera zasiłek macierzyński.
Tylko wyjątkowo może się zdarzyć, że po zakończeniu urlopu wychowawczego może ona jeszcze skorzystać z pewnej, dłuższej lub krótszej, części podstawowego urlopu macierzyńskiego, a następnie, bezpośrednio po tym urlopie - z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu rodzicielskiego.
Jeśli między urodzeniem dziecka a końcem urlopu wychowawczego przypada mniej tygodni, niż wynosi podstawowy urlop macierzyński, pracownica w dniu następującym po dniu zakończenia urlopu wychowawczego nabywa prawo do części podstawowego urlopu macierzyńskiego. W takim przypadku, po podstawowym urlopie macierzyńskim ma też prawo skorzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i z urlopu rodzicielskiego.
Jeśli natomiast wymiar podstawowego urlopu macierzyńskiego mieści się w ramach udzielonego urlopu wychowawczego, pracownica nie nabywa prawa do urlopu macierzyńskiego.

a
W jakim terminie powinno się powiadomić pracodawcę o chęci dzielenia urlopu rodzicielskiego z pracą na 1/2 etatu?

W terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy.
Pracownik, który chce dzielić urlop rodzicielski z pracą, składa do swojego pracodawcy pisemny wniosek, w którym określa wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy.

a
Jakie przepisy chronią przed zwolnieniem osobę przebywającą na urlopie rodzicielskim?

O tym, że pracodawca nie może wypowiedzieć, ani rozwiązać z pracownikiem
umowy o pracę w czasie urlopu macierzyńskiego mówi Kodeks pracy, art. 177. Przepis ten stosuje się odpowiednio także do dodatkowego urlopu macierzyńskiego (art. 1821 § 7 K.p.) oraz do urlopu rodzicielskiego (art. 1821a § 6 K.p.).
Trzeba przy tym pamiętać, że zwolnienie osoby będącej w trakcie korzystania z w/w urlopów może nastąpić jedynie, jeżeli zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika, a także w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.

a
Czy w trakcie jednoczesnego korzystania z urlopu rodzicielskiego i wykonywania pracy na 1/2 etatu, pracownik jest zwolniony z opłacania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych?

Zwolnienie z odprowadzania składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych nie przysługuje za pracownika, który łączy korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą na 1/2 etatu.
Natomiast zwolnienie takie będzie przysługiwało w okresie 36 miesięcy, począwszy od pierwszego miesiąca po zakończeniu korzystania przez pracownika z urlopu rodzicielskiego.

a
Czy osobie przebywającej na urlopie rodzicielskim można obniżyć dodatek za wysługę lat?

Nie, okres podstawowego urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego jest okresem zatrudnienia pracownika wliczanym do wszelkich uprawnień pracowniczych, w tym także do dodatku za wysługę lat.

a
Czy w przypadku gdy mama dziecka rezygnuje z części urlopu rodzicielskiego i wraca do pracy, pracodawca może odmówić udzielenia tej części urlopu tacie dziecka?

Jeśli mama dziecka rezygnuje z całości lub części urlopu rodzicielskiego i powraca do pracy, tata tego dziecka może złożyć pisemny wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego w całości lub w części, a jego pracodawca, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, jest zobowiązany taki wniosek uwzględnić.

W takiej sytuacji pracodawca może odmówić udzielenia pozostałej części urlopu tacie dziecka tylko, jeśli byłaby ona krótsza niż 8 tygodni.
Tata dziecka mógłby też stracić prawo do urlopu rodzicielskiego lub jego części, gdyby złożył wniosek o jego przyznanie bez zachowania 14 dniowego okresu wyprzedzenia, a pracodawca odmówiłby uwzględnienia takiego wniosku oraz w przypadku, gdyby złożył wniosek o przyznanie urlopu rodzicielskiego lub jego części w taki sposób, że nie zostałaby zachowana zasada bezpośredniego następowania po sobie urlopów: rodzicielskiego po dodatkowym urlopie macierzyńskim

a
Z jakim maksymalnym wyprzedzeniem można złożyć wniosek o urlop rodzicielski?

Przepisy Kodeksu pracy nie określają, kiedy najwcześniej można złożyć wniosek o urlop rodzicielski, natomiast określają, kiedy pracownik może złożyć taki wniosek najpóźniej: 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu.

Warto przy tym pamiętać, że mama dziecka, która podejmie decyzję wykorzystania całego urlopu przysługującego jej z tytułu narodzin dziecka, może złożyć jeden wspólny wniosek o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze a bezpośrednio po nim, urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze.
Wniosek taki składa wówczas nie później niż 14 dni po porodzie (co oznacza możliwość wnioskowania w dowolnym terminie jeszcze przed narodzinami dziecka).

Pomimo złożenia takiego wniosku mama dziecka może zrezygnować z całości lub części, zarówno dodatkowego urlopu macierzyńskiego, jak i urlopu rodzicielskiego.
W takiej sytuacji o urlopy te lub ich części może zawnioskować tata dziecka, składając wniosek do swojego pracodawcy najpóźniej 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z danego urlopu lub jego części. 

Natomiast, jeżeli urlopy związane z urodzeniem dziecka są udzielane na podstawie kolejnych wniosków, wówczas wniosek o urlop rodzicielski składa się w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem takiego urlopu, czyli w trakcie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

a
Czy mama dziecka powracająca do pracy po urlopie macierzyńskim i rodzicielskim może wnioskować o obniżenie czasu pracy do 7/8 i czy w związku z tym będzie chroniona przed zwolnieniem?

Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownik uprawniony do urlopu wychowawczego może złożyć pracodawcy pisemny wniosek o obniżenie jego wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy w okresie, w którym mógłby korzystać z takiego urlopu, a pracodawca jest zobowiązany ten wniosek uwzględnić.

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o obniżenie wymiaru czasu pracy do dnia powrotu do nieobniżonego wymiaru czasu pracy, nie dłużej jednak niż przez łączny okres 12 miesięcy i pod warunkiem, że dziecko nie ukończy w międzyczasie 5 lat.

Rozwiązanie przez pracodawcę umowy w tym czasie jest dopuszczalne tylko w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy, a także gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia, z winy pracownika.

Oto przykład:
Mama wychowująca dziecko przez okres 6 miesięcy pracowała w obniżonym wymiarze czasu pracy, potem wróciła na 3 miesiące na cały etat, a następnie skorzystała raz jeszcze z 6 miesięcy obniżonego wymiaru czasu pracy (jej dziecko nie ukończyło w międzyczasie 5 lat). Łącznie wykorzystała ona 12 miesięcy, a więc cały przysługujący jej okres obniżenia wymiaru etatu, w którym pracownik podlega szczególnej ochronie trwałości zatrudnienia. 
Zgodnie z przepisami może ona raz jeszcze obniżyć wymiar etatu, ale wtedy nie będzie już podlegać szczególnej ochronie.

a
Co się stanie, jeśli wniosek o dodatkowy urlop macierzyński lub urlop rodzicielski zostanie złożony po terminie, czyli później niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z danego urlopu?

Przekroczenie 14-dniowego terminu na złożenie wniosku o dodatkowy urlop macierzyński lub urlop rodzicielski skutkuje tym, że pracodawca nie ma obowiązku ich udzielenia. Pomimo tego może on zdecydować się udzielić takich urlopów, ale trzeba pamiętać, że to decyzja, do której nie jest zobowiązany przepisami. 

a
Czy pracownik, który złożył wniosek o urlop rodzicielski na kilka miesięcy przed jego rozpoczęciem, jest w czasie: od momentu złożenia wniosku do dnia rozpoczęcia korzystania z tego urlopu, chroniony przed zwolnieniem z pracy?

Nie, ochrona pracownika przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem stosunku pracy rozpoczyna się od dnia rozpoczęcia urlopu rodzicielskiego, a nie od dnia złożenia wniosku o ten urlop.

Jeżeli pracownik złożyłby wniosek o urlop nawet tylko z minimalnym wymaganym w Kodeksie pracy okresem wyprzedzenia – czyli 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu, a pracodawca wręczył mu wypowiedzenie w tym okresie, to do rozwiązania stosunku pracy musiałoby dojść już podczas korzystania przez pracownika z urlopu rodzicielskiego, co w myśl przepisów nie jest dozwolone. Dotyczy to zazwyczaj nawet dwutygodniowego okresu wypowiedzenia. Termin wyprzedzenia z jakim składa się wniosek o urlop rodzicielski jest bowiem liczony w kolejnych dniach kalendarzowych, a okres dwutygodniowego wypowiedzenia – od soboty do soboty.
W takim przypadku więc pracodawca byłby zobowiązany do wycofania wypowiedzenia.

a
Czy kobiecie będącej na dodatkowym urlopie macierzyńskim, która otrzymała wypowiedzenie z pracy w związku z likwidacją firmy, przysługuje prawo do zasiłku za okres niewykorzystanego dodatkowego urlopu macierzyńskiego?

Tak, w takiej sytuacji przysługuje prawo do zasiłku za część niewykorzystanego dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
Podmiotem ustalającym prawo do zasiłków i ich wysokość oraz wypłacającym zasiłki za okres po ustaniu zatrudnienia jest w takich przypadkach Zakład Ubezpieczeń Społecznych, do którego pracodawca powinien przekazać niezbędną dokumentację dotyczącą przejęcia wypłaty zasiłku. 

c

A czy mama dziecka może w takiej sytuacji ubiegać się o zasiłek również za okres urlopu rodzicielskiego?

Tak, może. Trzeba przy tym jedynie pamiętać, że aby otrzymać zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego niezbędne jest złożenie wniosku o jego wypłatę bezpośrednio w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku za ten okres.

a
Czy jest możliwość złożenia wniosku o urlop rodzicielski na wymiar krótszy niż 8 tygodni?

Nie, zgodnie z art. 1821a § 2 Kodeksu pracy, część urlopu rodzicielskiego nie może być krótsza niż 8 tygodni.

a
Czy praca na umowę zlecenia lub umowę o dzieło w trakcie urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego u pracodawcy udzielającego tych urlopów powoduje obniżenie zasiłku macierzyńskiego?

Nie, wykonywanie pracy na umowę zlecenia lub umowę o dzieło nie ma wpływu na wysokość pobieranego zasiłku macierzyńskiego.

a
Czy nowe przepisy zabraniają wysłania dziecka do żłobka w okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego na to dziecko?

Nie, przepisy Kodeksu pracy nie zawierają ograniczeń w kwestii oddania dziecka do żłobka w okresie korzystania z urlopu rodzicielskiego.

a
Czy w sytuacji dzielenia urlopu rodzicielskiego z pracą na 1/2 etatu istnieje możliwość rezygnacji z wykonywania pracy i powrotu na pełny wymiar urlopu rodzicielskiego?

W świetle przepisów Kodeksu pracy nie ma przeszkód, aby zrezygnować z łączenia pracy na 1/2 etatu w czasie trwania urlopu rodzicielskiego i korzystać wyłącznie z tego urlopu.
Jest to możliwe, pod warunkiem, że pracodawca, który udzielił urlopu rodzicielskiego  wyrazi zgodę na zakończenie przez pracownika łączenia tego urlopu z pracą w terminie wcześniejszym, niż określony we wniosku tego pracownika.
Trzeba bowiem pamiętać, że podjęcie w trakcie urlopu rodzicielskiego pracy następuje na pisemny wniosek pracownika, w którym określa on wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą.

a
Czy osoba zatrudniona na umowę o pracę u dwóch pracodawców, u każdego z nich może korzystać z urlopów związanych z narodzinami dziecka?

Tak. Uprawnienia rodzicielskie przysługują na każdy stosunek pracy.

c

Czy może u jednego z nich korzystać z urlopu rodzicielskiego, a u drugiego łączyć urlop rodzicielski z pracą na nie więcej niż ½ etatu?

Tak, może. Nie ma określonego prawem wymogu, aby u każdego ze swoich pracodawców korzystać z uprawnień rodzicielskich w takim samym zakresie.

c

A czy może u jednego z nich łączyć urlop rodzicielski z pracą na nie więcej niż 1/2 etatu, a u drugiego wrócić do pracy po wykorzystaniu podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego?           

Tak, każdy stosunek pracy rozliczany jest z uprawnień rodzicielskich oddzielnie.
Urlop rodzicielski jest uprawnieniem fakultatywnym pracownika, nie ma więc przeszkód, żeby w jednym z równoległych stosunków pracy, pracownik z niego skorzystał, a w drugim – nie.

a
Jaki jest pełny wymiar urlopu rodzicielskiego? Czy trzeba go wykorzystać od razu w całości, czy można również w częściach, a jeśli tak, to w ilu i czy muszą być one równe?

Pełny wymiar nowego urlopu rodzicielskiego wynosi 26 tygodni, niezależnie od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.
Można go wykorzystać w całości na raz lub podzielić na części,
następujące bezpośrednio po sobie, nie więcej jednak niż trzy i nie krótsze
niż 8 tygodni każda. Części te zatem nie muszą być równe.

a
Czy urlop rodzicielski można wykorzystywać w dniach, czy tylko w tygodniach?

Urlop rodzicielski można wykorzystywać w tygodniach, przy czym minimalny wymiar jednej jego części nie może być krótszy niż 8 tygodni.

a
Czy na urlopie rodzicielskim rodzice mogą „przeplatać się” opieką nad dzieckiem, tak żeby np. najpierw zajmowała się nim mama, potem tata, a potem znowu mama?

Tak, jako że nowy urlop rodzicielski można wykorzystać maksymalnie w trzech częściach, z pierwszej z nich może skorzystać mama dziecka,
z drugiej jego tata i z trzeciej znowu mama.
W takim przypadku należy jednak pamietać, że części te muszą następować bezpośrednio po sobie i każda z nich nie może być krótsza niż 8 tygodni.

a
Czy roczny urlop można podzielić tak, żeby pierwsze 6 miesięcy wykorzystała mama, a kolejne 6 - tata dziecka?

Tak, można. To sami rodzice zdecydują jak wykorzystają urlop przysługujący im z tytułu narodzin ich dziecka
Należy tylko pamiętać, że pierwsze 14 tygodni od porodu przysługuje wyłącznie mamie dziecka. Jeśli po tym czasie zdecyduje się ona wrócić do pracy, to niewykorzystaną część podstawowego urlopu macierzyńskiego udziela się jego tacie
Niezależnie od tego tacie wychowującemu dziecko przysługuje 2- tygodniowy urlop ojcowski, który może wykorzystać do ukończenia przez nie 1 roku życia.     

c

Jak jeszcze inaczej rodzice mogą podzielić między sobą taki urlop? 

Dodatkowy urlop macierzyński można wykorzystać w jednej lub dwóch częściach, a urlop rodzicielski w jednej, dwóch lub trzech częściach,
w obu przypadkach następujących bezpośrednio po sobie.
Do samych rodziców należy decyzja, czy urlopy te w całości wykorzysta jedno z nich, czy i ewentualnie w jaki sposób podzielą je między sobą.

c

Jak to może wyglądać w praktyce?

Może to wyglądać np. tak: cały dodatkowy urlop macierzyński, czyli 6 tygodni wykorzystuje mama, albo też  pierwsze 3 tygodnie mama a kolejne 3 - tata. 

Cały urlop rodzicielski, czyli 26 tygodni wykorzystuje tata, albo 8 tygodni mama, potem 8 - tata i kolejne 10 - mama.

a
Czy mama i tata dziecka mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego w tym samym czasie?

Tak, przy czym łączny wymiar urlopu rodzicielskiego w takim przypadku nie może przekroczyć 26 tygodni, co oznacza, że w tym samym czasie oboje rodzice mogą korzystać z takiego urlopu maksymalnie 13 tygodni (13 tygodni urlopu rodzicielskiego mamy dziecka i 13 tygodni urlopu taty dziecka daje razem 26 tygodni).

a
Jaka jest różnica między urlopem rodzicielskim a wychowawczym?

Podstawowe różnice między nowym urlopem rodzicielskim a urlopem wychowawczym dotyczą odpłatności za te urlopy oraz czasu i sposobu ich wykorzystywania.
Urlop rodzicielski jest urlopem płatnym, w trakcie którego przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego w wysokości 80 % lub 60 %, urlop wychowawczy - urlopem bezpłatnym.
Czas wykorzystywania urlopu rodzicielskiego został ściśle określony: urlop ten musi następować bezpośrednio po skorzystaniu z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze.
Natomiast urlop wychowawczy moża wykorzystywać w dowolnym terminie
od narodzin dziecka do ukończenia przez nie 5 roku życia
Urlop rodzicielski w wymiarze do 26 tygodni można wykorzystać maksymalnie w trzech częściach, następujących bezpośrednio po sobie i nie krótszych niż 8 tygodni każda.
Urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy - w pięciu częściach, dowolnej długości, pomiędzy którymi mogą wystąpić przerwy.

a
Kto opłaca składki ZUS-owskie za pracownicę zatrudnioną na umowę o pracę przebywającą na urlopie rodzicielskim?

Składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe od zasiłku macierzyńskiego naliczają płatnicy zasiłku.
Składki na ubezpieczenia społeczne za osoby pobierające zasiłek macierzyński finansuje w całości budżet państwa za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Pracodawcy nie ponoszą więc kosztów składek za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Jeżeli to ZUS wypłaca zasiłek macierzyński to bezpośrednio ZUS nalicza składki od tego zasiłku. 

a
Kiedy przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 80 %, a kiedy w wysokości 100 i 60 % i od czego ta wysokość zależy?

Wysokość otrzymywanego zasiłku macierzyńskiego zależy od wyboru ścieżki uzyskiwania urlopów związanych z urodzeniem się dziecka.
Nowe przepisy wprowadzają dwa rozwiązania:
W przypadku złożenia, nie później niż 14 dni po porodzie, wniosku do pracodawcy
o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po nim - urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze, wówczas przez cały ten czas zasiłek będzie wynosił 80 %.
W przypadku gdy takiego wniosku się nie złoży, wysokość zasiłku będzie wynosić
100 % za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego
oraz 60 % za okres urlopu rodzicielskiego.
W przypadku, gdy wniosek o dodatkowy urlop macierzyński złoży się w terminie późniejszym niż 14 dni od dnia porodu (a wniosek o urlop rodzicielski razem z tym wnioskiem lub nie później niż 14 dni przed zakończeniem dodatkowego urlopu macierzyńskiego), wysokość zasiłku wynosić będzie 100% za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz 60% za okres urlopu rodzicielskiego.

 

a
W jakim przypadku można pobierać zasiłek macierzyński w wysokości 80%?

Zasiłek w takiej wysokości będzie przysługiwać jeśli nie później niż 14 dni po porodzie zadeklaruje się chęć wykorzystania wszystkich 52 tygodni urlopu związanego z narodzinami dziecka.

c

Jak się o niego ubiegać?

Nie później niż 14 dni po porodzie należy złożyć pisemny wniosek do pracodawcy
o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po nim – urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze.

a
Czy można skorzystać z urlopu rodzicielskiego z prawem do zasiłku w wysokości 80%, jeżeli w dniu wejścia ustawy w życie a więc 17 czerwca 2013 r. było się już na dodatkowym urlopie macierzyńskim udzielonym na starych zasadach?

Nie, ponieważ o taki wariant urlopu należy wnioskować nie później niż 14 dni po porodzie
W tym przypadku można skorzystać z urlopu rodzicielskiego z prawem 
do zasiłku w wysokości 60%, a przed nim, na pisemny wniosek złożony do pracodawcy, również z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w uzupełniającym wymiarze z zasiłkiem w wysokości 100 %

a
Czy można skorzystać z rocznego urlopu związanego z urodzeniem dziecka z prawem do zasiłku w wysokości 80% wynagrodzenia, jeśli dziecko urodziło się w czerwcu 2013 r.?

Nowe przepisy przewidują, że począwszy od dnia 17 czerwca 2013 r., wniosek o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a bezpośrednio po nim – urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze, z prawem do zasiłku w wysokości 80 % przez cały okres tych urlopów, można składać najpóźniej 14 dni po porodzie.

Jeśli więc dziecko urodziło się przed 4 czerwca 2013 r. nie jest możliwe skorzystanie z takiego wariantu urlopu, ponieważ wymagany 14-dniowy termin po porodzie upłynął przed dniem wejścia w życie ustawy. (W takim przypadku można pobierać zasiłek w wysokości 100 % za okres podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz 60 % za okres urlopu rodzicielskiego).

Jeśli natomiast dziecko urodziło się 4 czerwca 2013 r. i po tym dniu, jest to możliwe ponieważ w dniu wejścia w życie ustawy, a więc 17 czerwca 2013 r. nie upłynęło jeszcze 14 dni od porodu. Należy przy tym pamiętać, że wniosek o taki wariant urlopu można złożyć dopiero od dnia 17 czerwca 2013 r..

 

a
Od czyjego wynagrodzenia: mamy czy taty dziecka będzie liczona wysokość zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego w sytuacji gdy z podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie korzystać mama dziecka pobierając w tym czasie zasiłek w wysokości 100 %, natomiast z urlopu rodzicielskiego - tata dziecka pobierając za ten czas zasiłek w wysokości 60 %?

Wysokość zasiłku macierzyńskiego jest ustalana dla osoby korzystającej z danego urlopu i liczona na podstawie jej wynagrodzenia za pracę. Zatem w tym przypadku zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 60% będzie liczony na podstawie wynagrodzenia za pracę taty dziecka.

a
Od czyjego wynagrodzenia: mamy czy taty dziecka będzie liczona wysokość zasiłku za okres urlopu rodzicielskiego w przypadku gdy przez cały roczny urlop związany z narodzinami dziecka będzie się pobierać zasiłek w wysokości 80 %?

Wysokość zasiłku macierzyńskiego jest ustalana dla osoby korzystającej z danego urlopu i liczona na podstawie jej wynagrodzenia za pracę. Jeśli mama dziecka złoży wniosek o udzielenie jej bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim – urlopu dodatkowego w pełnym wymiarze a bezpośrednio po nim – urlopu rodzicielskiego również w pełnym wymiarze z prawem do zasiłku w wysokości 80 % i przez cały okres tych urlopów będzie korzystać z nich sama, wówczas wysokość zasiłku będzie liczona na podstawie jej wynagrodzenia za pracę.

Natomiast w przypadku rezygnacji mamy dziecka z całości bądź części urlopu rodzicielskiego i przejęcia go lub jego części przez tatę dziecka, wówczas zasiłek w wysokości 80% przysługujący ojcu dziecka będzie liczony na podstawie jego  wynagrodzenia za pracę.

 

a
Jakiej wysokości zasiłek otrzyma mama zajmująca się dzieckiem na urlopie macierzyńskim (podstawowym i dodatkowym) a jakiej tata opiekujący się nim na urlopie rodzicielskim?

Za okres podstawowego urlopu macierzyńskiego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek w wysokości 100 %, natomiast za okres urlopu rodzicielskiego – w wysokości 60 %
Jeśli natomiast rodzice dziecka zdecydują się na wykorzystanie wszystkich tygodni urlopu przysługujących im z tytułu jego narodzin i w związku z tym mama tego dziecka, nie później niż 14 dni po porodzie, zawnioskuje o udzielenie jej bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze a bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze, wówczas zasiłek macierzyński za cały ten okres będzie wynosił 80 %.

 

a
W jakiej wysokości zasiłek będzie przysługiwał ojcu dziecka w trakcie urlopu rodzicielskiego w przypadku gdy mama tego dziecka zawnioskuje o udzielenie jej całości urlopów przysługujących z tytułu urodzenia dziecka (a więc z prawem do zasiłku w wysokości 80 %) a później zrezygnuje z części urlopu rodzicielskiego, którą to część będzie wykorzystywał tata tego dziecka?

W takim przypadku wysokość przysługującego ojcu zasiłku macierzyńskiego będzie wynosiła 80% podstawy wymiaru obliczonego na podstawie jego zarobków.

a
Czy w przypadku zawnioskowania o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze a po nim urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze (z prawem do zasiłku 80 % za cały okres ich trwania) a później rezygnacji z całości urlopu rodzicielskiego, należy się wyrównanie wypłaconego zasiłku do 100 % podstawy wymiaru?

Tak, w przypadku rezygnacji pracownicy z urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze będzie jej wypłacone wyrównanie zasiłku macierzyńskiego za okres podstawowego urlopu macierzyńskiego i okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru.
Trzeba jednak pamiętać, że wyrównanie to będzie przysługiwać tylko wówczas gdy z urlopu rodzicielskiego i zasiłku za ten okres nie skorzysta tata dziecka.

 

a
Czy można pracować w trakcie urlopu macierzyńskiego? A w trakcie rodzicielskiego?

Tak, ale dopiero w trakcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
u pracodawcy udzielającego tego urlopu i w wymiarze nie przekraczającym ½ etatu.
Na tych samych zasadach będzie możliwe podejmowanie pracy w trakcie urlopu rodzicielskiego

a
Czy w trakcie urlopu rodzicielskiego można pracować na niepełny etat, a jeżeli tak, to w jakim wymiarze?

Tak, nowe przepisy wprowadzają możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą
w wymiarze nie przekraczającym ½ etatu u pracodawcy udzielającego takiego urlopu. 
Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika w tej sprawie
i udzielić mu urlopu na pozostałą część wymiaru czasu pracy, chyba że nie jest
to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj wykonywanej przez niego pracy.
W takim przypadku jest zobligowany poinformować pracownika na piśmie
o przyczynie odmowy uwzględnienia jego wniosku. 

a
Czy w trakcie urlopu rodzicielskiego można pracować na jakąś część etatu u dotychczasowego pracodawcy?

Tak, nowe przepisy wprowadzają możliwość łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą
w wymiarze nie przekraczającym ½ etatu u pracodawcy udzielającego takiego urlopu. 
Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika w tej sprawie
i udzielić mu urlopu na pozostałą część wymiaru czasu pracy, chyba że nie jest
to możliwe ze względu na organizację lub rodzaj wykonywanej przez niego pracy.
W takim przypadku jest zobligowany poinformować pracownika na piśmie
o przyczynie odmowy uwzględnienia jego wniosku. 

a
Czy w trakcie urlopu macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego) a później rodzicielskiego można pracować np. na umowę zlecenie lub dzieło?

Kodeks pracy nie stawia ograniczeń, jeżeli chodzi o podjęcie pracy w trakcie wymienionych urlopów na podstawie umowy cywilnoprawnej np. umowy zlecenia, o dzieło lub w ramach prowadzenia działalności gospodarczej - zarówno u pracodawcy, który urlopów udzielił, jak i na rzecz innego podmiotu. Umowy cywilnoprawne przewidują bowiem większą swobodę wykonującego pracę co do czasu, sposobu i miejsca jej świadczenia. 

a
Czy w trakcie urlopu rodzicielskiego można pracować na umowę zlecenie lub umowę o dzieło?

Tak można, nowe przepisy nie ograniczają podejmowania
w trakcie urlopu rodzicielskiego pracy na innej podstawie niż umowa
o pracę (np. na umowę o dzieło lub umowę zlecenie).

a
Jakie są ograniczenia w wykonywaniu pracy w ramach stosunku pracy u pracodawcy, który udzielił urlopu macierzyńskiego (podstawowego i dodatkowego) oraz urlopu rodzicielskiego?

Przepisy Kodeksu pracy dopuszczają łączenie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tych urlopów, jednakże w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Nie pozwalają natomiast na łączenie korzystania z podstawowego urlopu macierzyńskiego z wykonywaniem u niego pracy np. na ½ etatu. 
Wyjątki dopuszczające powrót do pracy u pracodawcy, który udzielił podstawowego urlopu macierzyńskiego przed upływem pełnego wymiaru tego urlopu, są przewidziane w Kodeksie pracy i dotyczą sytuacji, gdy:

  • mama dziecka przerywa podstawowy urlop macierzyński, jeżeli wykorzystała co najmniej 14 tygodni tego urlopu po porodzie i wraca do pracy, a w tym czasie z pozostałej części urlopu macierzyńskiego korzysta tata dziecka,
     
  • mama dziecka, po wykorzystaniu 8 tygodni podstawowego urlopu macierzyńskiego, przerwa taki urlop i wraca do pracy na okres, w którym jej dziecko jest chore i przebywa w szpitalu,
     
  • pracownica wraca do pracy po nie mniej niż 8 tygodniach podstawowego urlopu macierzyńskiego, jeżeli zrezygnowała z wychowywania dziecka i oddała je innej osobie w celu przysposobienia lub do domu małego dziecka.
a
Czy jest możliwość pracy w ramach stosunku pracy u innego pracodawcy niż ten, który udzielił urlopu macierzyńskiego (podstawowego lub dodatkowego) oraz urlopu rodzicielskiego?

Zgodnie z art. 11 Kodeksu pracy nie ma przeszkód prawnych, ograniczających mamie dziecka podjęcie pracy w ramach stosunku pracy u innego pracodawcy niż ten, który udzielił jej podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
Warto jednak pamiętać, że czas urlopu macierzyńskiego służy zarówno zapewnieniu opieki małemu dziecku, jak i regeracji sił pracownicy - mamy tego dziecka po trudach ciąży i porodu. Ze względu na ochronę własnego zdrowia wskazane jest zatem powstrzymanie się od podjęcia takiej pracy zwłaszcza przez pierwsze 8 tygodni od dnia narodzin dziecka.

a
Czy w przypadku łączenia urlopu (dodatkowego macierzyńskiego lub rodzicielskiego) z pracą na pół etatu, są jakieś ograniczenia co do konkretnego rozkładu czasu pracy?

W takiej sytuacji przepisy nie określają w jakim rozkładzie czasu powinno się wykonywać pracę. Oznacza to, że w przypadku łączenia korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z pracą na ½ etatu można pracować np. 2 dni w tygodniu po 8 godzin i 1 dzień przez 4 godziny, albo 3 dni po 6 godzin i 1 dzień przez 2 godziny lub 3 dni po 4 godziny i 1 dzień przez 8 godzin, a także 5 dni po 4 godziny.

a
W jaki sposób naliczany będzie zasiłek macierzyński w sytuacji gdy mama dziecka postanowi łączyć urlop rodzicielski z pracą na ½ etatu u pracodawcy udzielającego tego urlopu?

W przypadku łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą u pracodawcy udzielającego tego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż połowa wymiaru czasu pracy, zasiłek macierzyński ulega pomniejszeniu proporcjonalnie do tego wymiaru. A zatem jeśli mama dziecka podejmie pracę na ½ etatu będzie otrzymywać połowę przysługującego jej zasiłku (tzn. 30% lub 40% podstawy wymiaru w zależności od wyboru ścieżki uzyskiwania urlopów związanych z narodzinami dziecka).

a
Czy można złożyć wypowiedzenie umowy o pracę podczas urlopu rodzicielskiego, tak aby okres wypowiedzenia przypadał jeszcze na urlop rodzicielski?

Tak. Pracownica może wypowiedzieć umowę o pracę w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego, także w takim momencie, żeby okres wypowiedzenia przypadał w czasie tego urlopu. Natomiast pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownicy korzystającej z urlopu rodzicielskiego.

a
Czy kobiecie zwolnionej z pracy z powodu likwidacji zakładu pracy, która urodziła dziecko przed końcem okresu wypowiedzenia, przysługuje urlop macierzyński oraz rodzicielski?

Nie, urlop macierzyński i rodzicielski przysługuje tylko pracownikowi, nie ma do niego prawa osoba, której umowa o pracę już uległa rozwiązaniu. Taka osoba ma natomiast prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi podstawowego urlopu macierzyńskiego, okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego.
Jeżeli umowa o pracę uległa rozwiązaniu po dniu porodu, oznacza to, że w tym dniu osoba taka podlegała jeszcze obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu, co uprawnia do wypłaty zasiłku macierzyńskiego również po ustaniu tego ubezpieczenia. W takim przypadku podmiotem ustalającym prawo do zasiłków i ich wysokość oraz wypłacającym będzie Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Trzeba przy tym pamiętać, że do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz okresowi urlopu rodzicielskiego niezbędne jest złożenie wniosku o jego wypłatę przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku za te okresy.

a
Czy w przypadku gdy matka dziecka zatrudniona jest na umowę o pracę na czas określony, która kończy się w trakcie podstawowego urlopu macierzyńskiego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego, przysługiwać jej będzie zasiłek za urlop rodzicielski?

Tak, będzie przysługiwać. Osoby w takiej sytuacji mają prawo do zasiłku macierzyńskiego zarówno za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego jak i za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego.
W sytuacji gdy umowa o pracę kończy się w czasie trwania podstawowego urlopu macierzyńskiego niezbędną dokumentację dotyczącą przejęcia wypłaty zasiłku pracodawca przekazuje do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będącego od tego momentu podmiotem ustalającym prawo do zasiłków i ich wysokość oraz je wypłacającym.
Niemniej jednak do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz okresowi urlopu rodzicielskiego niezbędne jest złożenie do płatnika zasiłku wniosku o jego wypłatę przed rozpoczęciem korzystania z zasiłku za te okresy.

c

W jaki sposób wnioskować o zasiłki?

Wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego należy złożyć nie później niż do dnia zakończenia pobierania zasiłku za okres odpowiadający okresowi podstawowego urlopu macierzyńskiego.
Natomiast wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, nie później niż do dnia zakończenia pobierania zasiłku za okres odpowiadający pełnemu okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego

a
Co się dzieje gdy w trakcie trwania urlopu rodzicielskiego mamie dziecka, która korzysta z tego urlopu kończy się umowa o pracę?

Prawo do urlopu rodzicielskiego jest ściśle związane ze stosunkiem pracy. Oznacza to, że urlop ten jest świadczeniem przysługującym pracownicy, która w trakcie jego trwania jest chroniona przed rozwiązaniem lub wypowiedzeniem umowy przez pracodawcę.
Jednak w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę na czas określony, umowa taka ulega rozwiązaniu z upływem czasu, na który została zawarta. Jeśli więc kończy się ona w trakcie korzystania z urlopu rodzicielskiego, to z dniem jej rozwiązania ustaje prawo do korzystania mamy dziecka z takiego urlopu, ponieważ kończy się jej stosunek pracy.
Warto jednak pamiętać, że w takiej sytuacji mama dziecka ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za pozostały okres odpowiadający okresowi niewykorzystanego urlopu rodzicielskiego.

Oto przykład:
Jeśli do końca trwania umowy o pracę zawartej na czas określony, mama dziecka zdążyła wykorzystać 6 tygodni urlopu rodzicielskiego (z 26), to po rozwiązaniu tej umowy przysługiwać jej będzie zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi niewykorzystanego urlopu rodzicielskiego a więc za 20 tygodni.

Jeżeli natomiast część urlopu rodzicielskiego, niewykorzystana przez mamę dziecka w związku z ustaniem jej zatrudnienia, będzie wynosiła 8 tygodni lub więcej, to z tego urlopu, pod warunkiem, że jest pracownikiem, będzie mógł skorzystać tata dziecka. Wówczas to jemu przysługiwać będzie zasiłek macierzyński za pozostałą część urlopu rodzicielskiego.
Wniosek o urlop rodzicielski tata dziecka będzie musiał złożyć u swojego pracodawcy w terminie nie krótszym niż 14 dni przez zakończeniem korzystania z tego urlopu przez mamę dziecka.

a
Czy jeśli w trakcie trwania urlopu rodzicielskiego pracownicy – mamie dziecka, która z niego korzysta kończy się umowa o pracę, aby zachować pozostałe tygodnie tego urlopu powinien je wykorzystać ojciec dziecka?

Tak. Niemniej jest to możliwe pod warunkiem, że tata dziecka sam jest
pracownikiem oraz że część urlopu rodzicielskiego, niewykorzystana przez mamę dziecka w związku z ustaniem jej zatrudnienia, wyniesie 8 tygodni lub więcej.
W takiej sytuacji była pracownica nie musi jednak przekazać urlopu ojcu dziecka. Po ustaniu zatrudnienia straci ona wprawdzie prawo do tego urlopu, ale będzie mogła skorzystać z prawa do zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi niewykorzystanego urlopu rodzicielskiego. Tak więc do rodziców należeć będzie decyzja czy tata dziecka przejmie część tego urlopu czy też mama dziecka skorzysta z prawa do zasiłku.

Natomiast w przypadku gdy część urlopu rodzicielskiego niewykorzystana przez mamę dziecka w związku z ustaniem jej zatrudnienia, wyniesie mniej niż 8 tygodni (np. 5) ojciec dziecka nie będzie mógł przejąć pozostałej części urlopu rodzicielskiego.
W takiej sytuacji po ustaniu zatrudnienia mama dziecka będzie mogła jednak skorzystać z prawa do zasiłku za cały okres odpowiadający okresowi niewykorzystanego urlopu rodzicielskiego.

a
Czy kobietom, które urodziły dziecko będąc na zasiłku dla bezrobotnych również przysługuje wydłużony urlop macierzyński?

Nie, urlop  macierzyński (podstawowy oraz dodatkowy) a także urlop rodzicielski przysługuje tylko pracownikom, nie ma do niego prawa osoba niepozostająca w stosunku pracy. 
Natomiast w przypadku kobiet, które urodziły dziecko w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub w ciągu jednego miesiąca po jego zakończeniu, okres wypłaty tego zasiłku zostaje wydłużony. Oznacza to, że mają one prawo do zasiłku dla  bezrobotnych za okres odpowiadający okresowi podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego.

 

a
Czy w przypadku łączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z pracą na pół etatu wykonywaną w domu, przysługuje przerwa lub przerwy na karmienie dziecka piersią, a jeśli tak to w jakim wymiarze?

Kodeks pracy nie uzależnia prawa do karmienia dziecka piersią od miejsca, w którym wykonywana jest praca, tylko od dobowego wymiaru czasu pracy.

Warto również wiedzieć, że przepisy nie ograniczają dobowego wymiaru czasu pracy w przypadku łączenia korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z pracą na pół etatu, także wtedy, gdy praca jest wykonywana w domu.

Oto przykłady:

Jeżeli kobieta pracuje przez 5 dni w tygodniu po 4 godziny dziennie, w przypadku karmienia jednego dziecka w każdym dniu pracy będzie miała prawo do jednej przerwy półgodzinnej.

Jeżeli pracuje 2 dni w tygodniu po 8 godzin i 1 dzień w tygodniu przez 4 godziny, w przypadku karmienia jednego dziecka będzie miała prawo do dwóch półgodzinnych przerw w dni, w których pracuje 8 godzin i do jednej półgodzinnej przerwy w dniu, w którym pracuje 4 godziny.

Jeżeli pracuje 3 dni w tygodniu po 6 godzin i 1 dzień przez 2 godziny, w przypadku karmienia jednego dziecka będzie miała prawo do jednej przerwy półgodzinnej w dni, w które pracuje 6 godzin. Natomiast w dniu, w którym jej dobowy wymiar czasu pracy wynosi 2 godziny – przerwa na karmienie dziecka piersią nie będzie przysługiwała.

a
Jakie będą warunki zatrudnienia kobiet po urlopie rodzicielskim?

Do urlopu rodzicielskiego jest stosowany przepis art. 183.2 Kodeksu pracy. Zgodnie z z nim po zakończeniu urlopu związanego z narodzinami dziecka (lub z przyjęciem dziecka na wychowanie) pracodawca dopuszcza pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałby, gdyby nie korzystał z urlopu.

a
Ile wynosi nowy urlop z tytułu narodzin bliźniaków/trojaczków/czworaczków/pięcioraczków i większej liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie?

Łączny wymiar urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego z tytułu narodzin bliźniaków  wynosi maksymalnie 65 tygodni, trojaczków – 67 tygodni, czworaczków
– 69 tygodni, pięcioraczków i większej liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie – 71 tygodni.
Przy czym nowe przepisy nie zmieniają wymiaru podstawowego urlopu macierzyńskiego, także w przypadku porodów mnogich.
Natomiast dodatkowy urlop macierzyński w takim przypadku jest dłuższy
o 2 tygodnie i wynosi do 8 tygodni, niezależnie od liczby dzieci urodzonych
przy jednym porodzie.
Urlop rodzicielski wynosi natomiast do 26 tygodni, również niezależnie od tej liczby.

a
Czy w przypadku urodzenia dziecka niepełnosprawnego przysługuje dłuższy urlop?

Tylko w przypadku urlopu wychowawczego przepisy różnicują jego wymiar
w zależności od niepełnosprawności dziecka. 
Rodzice lub opiekunowie dziecka niepełnosprawnego, oprócz urlopu wychowawczego trwającego do 36 miesięcy (do ukończenia przez nie 5 roku życia), mogą korzystać także z dodatkowego urlopu wychowawczego, również w wymiarze do 36 miesięcy (do ukończenia przez nie 18 roku życia).
Natomiast wymiar podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego
oraz urlopów: ojcowskiego a także nowego rodzicielskiego nie jest zależny
od niepełnosprawności dziecka.

a
Czy urlop rodzicielski można zawiesić w przypadku gdy dziecko wymagałoby opieki szpitalnej w trakcie jego trwania?

Nie, urlopu rodzicielskiego nie można przerywać ze względu na konieczność hospitalizacji dziecka.  

a
Z jakich uprawnień do urlopów po wprowadzeniu urlopu rodzicielskiego może korzystać tata dziecka?

W przypadku rezygnacji z części podstawowego urlopu macierzyńskiego przez mamę dziecka jego tata ma prawo wykorzystać pozostałą jego część.
Bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim może opiekować się dzieckiem na dodatkowym urlopie macierzyńskim w pełnym wymiarze lub dzieląc go z mamą dziecka, a bezpośrednio po nim może skorzystać z nowego urlopu rodzicielskiego również w pełnym wymiarze lub dzieląc go z mamą dziecka.
Przysługują mu też urlopy: ojcowski i wychowawczy.   

a
Czy tata dziecka, który nie jest w związku małżeńskim z mamą tego dziecka, może skorzystać z urlopu rodzicielskiego?

Nie zależy to od tego, czy rodzice dziecka pozostają w związku małżeńskim,
a od tego, czy są pracownikami:

Tak, jeśli oboje rodzice dziecka są pracownikami
Wówczas bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze przez mamę albo tatę dziecka lub w dwóch częściach
przez oboje rodziców, tata dziecka może skorzystać z nowego urlopu rodzicielskiego.

Nie, jeśli mama dziecka nie jest pracownicą i co za tym idzie nie przysługuje
jej podstawowy urlop macierzyński. Wówczas nie można udzielić dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, a tym samym następującego bezpośrednio po jego wykorzystaniu urlopu rodzicielskiego.

a
Czy w przypadku, gdy mama dziecka nie jest nigdzie zatrudniona, tacie tego dziecka przysługuje urlop ojcowski? A rodzicielski?

Urlop ojcowski jest uprawnieniem przysługującym wyłącznie ojcu dziecka. Nie można go zatem dzielić, ani przekazać mamie dziecka. Jeżeli ojciec dziecka jest pracownikiem, urlop przysługuje mu także, jeżeli mama nie pracuje. 
Natomiast urlop rodzicielski,  który może być wykorzystany przez oboje rodziców, wpisuje się w dotychczasową strukturę urlopów: podstawowego i dodatkowego macierzyńskiego, które związane są ze stosunkiem pracy matki dziecka. Warunkiem jego udzielenia jest bowiem wcześniejsze korzystanie z podstawowego urlopu macierzyńskiego przysługującego mamie dziecka będącej pracownicą, a bezpośrednio po nim z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze. Urlop rodzicielski stanowi więc kontynuację tych urlopów.

a
Czy tata dziecka prowadzący działalność gospodarczą będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego na nie?

Nie, urlop rodzicielski przysługuje tylko pracownikom, nie ma do niego prawa osoba prowadząca działalność gospodarczą.
Natomiast osoby niebędące pracownikami, a podlegające ubezpieczeniu chorobowemu mają prawo do zasiłku macierzyńskiego.
Wniosek o wypłatę zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego należy złożyć przed rozpoczęciem pobierania tego zasiłku.
Należy przy tym pamiętać, że tata dziecka może skorzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części urlopu podstawowego i za okres odpowiadający okresowi dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego tylko w przypadku gdy mama tego dziecka urodziła je w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego nabywając tym samym prawo do zasiłku macierzyńskiego.

a
Czy w przypadku gdy mama dziecka pracuje na umowę o dzieło i w związku z tym nie przysługuje jej urlop macierzyński, tata tego dziecka będący pracownikiem ma prawo do jakiejś formy urlopu na nie?

Tak, ma prawo do urlopu ojcowskiego stanowiącego samoistne uprawnienie pracownika, co oznacza, że może on z niego korzystać także wówczas,
gdy mama dziecka nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego
Poza tym, jeśli jest zatrudniony co najmniej 6 miesięcy może skorzystać z urlopu wychowawczego, także wówczas, gdy mama dziecka nie jest pracownicą.

a
Czy tata dziecka będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego w sytuacji gdy mama dziecka (której umowa o pracę przedłużona do dnia porodu uległa rozwiązaniu z tym dniem) nie jest na urlopie macierzyńskim, ale pobiera zasiłek macierzyński?

Nie, ponieważ warunkiem udzielenia urlopu rodzicielskiego jest wcześniejsze korzystanie z podstawowego urlopu macierzyńskiego przysługującego mamie dziecka będącej pracownicą a bezpośrednio po nim z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze. Urlop rodzicielski stanowi więc kontynuację tych urlopów. Jeśli mama dziecka nie ma prawa do urlopu macierzyńskiego (ani podstawowego ani dodatkowego), a tylko do zasiłku, to tata dziecka nie będzie mógł skorzystać z urlopu rodzicielskiego.

Warto jednak pamiętać, że w takiej sytuacji mama dziecka ma prawo do zasiłku również za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego.

 

a
Czy można skorzystać z urlopu ojcowskiego i rodzicielskiego dwa razy na dwoje dzieci urodzonych w tym samym roku kalendarzowym przez tą samą mamę?

Tak, pracownik jest uprawniony do dwóch odrębnych urlopów ojcowskich na dzieci urodzone w tym samym roku kalendarzowym, ale w dwóch porodach. 
Jedynym ograniczeniem w takim przypadku może być wiek dzieci, ponieważ każdy
z tych urlopów można wykorzystać tylko w okresie od dnia narodzin dziecka
do ukończenia przez nie 1 roku życia. 

Skorzystanie przez tatę dziecka z urlopu ojcowskiego nie pozbawia go prawa
do nowego urlopu rodzicielskiego.
Zgodnie z nową ustawą z tytułu urodzenia kolejnych dzieci, na każde z nich przysługiwać będzie odrębny urlop rodzicielski.
Urlop ten przysługuje bezpośrednio po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze, przy założeniu, że mama dzieci jest pracownicą, jeśli jednak nie jest, tacie dzieci nie przysługuje ten typ urlopu.

a
Czy pracownik, który w podobnym czasie zostanie ojcem dwojga dzieci, jednego ze związku małżeńskiego, a drugiego ze związku nieformalnego, w obu tych przypadkach może skorzystać z urlopu ojcowskiego i rodzicielskiego? Czy też uprawnienia te znoszą się nawzajem?

Nie, nie znoszą się nawzajem.
Pracownik taki jest uprawniony do dwóch odrębnych urlopów ojcowskich na dzieci urodzone przez różne matki.
Jedyne ograniczenie możliwości skorzystania z takich urlopów stanowi wiek dzieci, ponieważ każdy z tych urlopów można wykorzystać tylko w okresie od dnia narodzin dziecka do ukończenia przez nie 1 roku życia.

Skorzystanie przez tatę dziecka z urlopu ojcowskiego nie pozbawia go prawa
do nowego urlopu rodzicielskiego.
Zgodnie z nową ustawą, urlop ten przysługuje bezpośrednio
po wykorzystaniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze,
przy założeniu, że obydwie mamy są pracownicami, gdyby jednak tak nie było, tata dzieci nie będzie uprawniony do tego typu urlopu

a
Czy tata dziecka może skorzystać z urlopu wychowawczego, kiedy mama tego dziecka jest na urlopie macierzyńskim, a potem rodzicielskim?

Tak, tata wychowujący dziecko, zatrudniony co najmniej 6 miesięcy, może skorzystać
z urlopu wychowawczego w trakcie korzystania przez mamę dziecka z podstawowego
i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, a także z nowego urlopu rodzicielskiego.

a
Czy korzystając z rocznego urlopu związanego z narodzinami dziecka traci się prawo do urlopu wypoczynkowego?

Nie, korzystanie z rocznego urlopu przysługującego z tytułu narodzin dziecka w żaden sposób nie ogranicza prawa do urlopu wypoczynkowego.

 

 

a
Czy za czas korzystania z rocznego urlopu związanego z narodzinami dziecka przysługuje urlop wypoczynkowy? Jeśli tak, to w jakim wymiarze?

Tak, okres korzystania z urlopu związanego z narodzinami dziecka jest traktowany 
jako czas zatrudnienia, a co za tym idzie jest również wliczany do całości okresu zatrudnienia i przysługuje za niego urlop wypoczynkowy na normalnych zasadach.

 

a
Czy można wykorzystać urlop wypoczynkowy bezpośrednio po urlopie macierzyńskim? A po rodzicielskim?

Tak, na wniosek pracownika, pracodawca jest zobowiązany udzielić mu urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, a także bezpośrednio po dodatkowym urlopie macierzyńskim.
Taki obowiązek pracodawca ma także w przypadku nowego urlopu rodzicielskiego.
Przy czym z urlopu wypoczynkowego powinno się skorzystać dopiero po zakończeniu płatnych urlopów z tytułu pełnienia funkcji rodzicielskich. Oznacza to, że w przypadku korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze a po nim z urlopu rodzicielskiego, urlop wypoczynkowy, do którego nabywa się w tym okresie prawo, można wykorzystać po zakończeniu urlopu rodzicielskiego.
Warto ponadto pamiętać, że decydując się na urlop wypoczynkowy zaraz
po dodatkowym urlopie macierzyńskim nie będzie możliwe skorzystanie po nim
z urlopu rodzicielskiego (który można wykorzystać tylko bezpośrednio po dodatkowym urlopie macierzyńskim w pełnym wymiarze).

a
Czy pomiędzy końcem dodatkowego urlopu macierzyńskiego a urlopem rodzicielskim można skorzystać z zaległego urlopu wypoczynkowego za rok 2012 i 2013?

Warunkiem korzystania z urlopu rodzicielskiego jest zachowanie zasady ciągłości urlopów (a więc wykorzystanie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim - urlopu dodatkowego w pełnym wymiarze a bezpośrednio po nim – urlopu rodzicielskiego). Tak więc aby skorzystać z nowego urlopu rodzicielskiego, dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski nie mogą być rozdzielone urlopem wypoczynkowym.

Warto jednak pamiętać, że z tych urlopów nie musi korzystać tylko pracownica albo tylko pracownik. Jeżeli mama dziecka wykorzysta dodatkowy urlop macierzyński w pełnym wymiarze, a po nim z urlopu rodzicielskiego zacznie korzystać tata dziecka, to wówczas zasada ciągłości urlopów zostanie zachowana. W takim przypadku mama dziecka będzie więc mogła skorzystać z przysługującego jej urlopu wypoczynkowego.

a
Czy w przypadku łączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego z pracą u pracodawcy udzielającego takiego urlopu, w wymiarze nie wyższym niż ½ etatu, można wziąć urlop wypoczynkowy?

Tak można. Warto przy tym pamiętać, że na wymiar urlopu wypoczynkowego nie ma wpływu fakt łączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego z pracą (pracownik wykonuje ją na część etatu a na pozostałą część etatu udziela mu się urlopu). 
Jeśli więc np. mama dziecka (uprawniona do 26 dni urlopu wypoczynkowego) po zakończeniu podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego będzie korzystała z urlopu rodzicielskiego, łącząc go z pracą na ½ etatu, to jej wymiar urlopu wypoczynkowego za ten okres nie zostanie obniżony, ponieważ nadal zatrudniona będzie na pełen etat (w połowie wymiaru czasu pracy będzie pracować a w pozostałym wymiarze - korzystać z urlopu rodzicielskiego).

c

W jakie dni w takim przypadku udziela się urlopu wypoczynkowego?

Urlopu udziela się w dni będące dla pracownika dniami pracy, w wymiarze godzin odpowiadającym ilości godzin, które miałby do przpracowania w danym dniu. Oznacza to, że wymiar przysługującego urlopu wypoczynkowego będzie pomniejszany o liczbę godzin, jaką pracownik miał zaplanowaną do przepracowania w danym dniu, w którym korzysta z tego urlopu – aż do wyczerpania pełnego wymiaru urlopu.

Oto przykład:
Załóżmy, że mama dziecka pracuje na ½ etatu przez 5 dni w tygodniu po 4 godziny dziennie, natomiast przez pozostałą część etatu korzysta z urlopu rodzicielskiego oraz że jej staż pracy wynosi mniej niż 10 lat, a więc za bieżący rok ma prawo do 20 dni (160 godzin) urlopu wypoczynkowego. W takim przypadku urlop ten będzie mogła  wykorzystać w ciągu 40 4-godzinnych dni pracy (160 godzin : 4 godziny = 40 dni).

c

Czy będzie można wykorzystać także zaległy urlop wypoczynkowy?

Tak będzie można. 

Oto przykład:
Załóżmy, że tata dziecka będzie korzystał z urlopu rodzicielskiego od 13 sierpnia do 30 grudnia br., łącząc go z pracą na ½ etatu, przez 5 dni w tygodniu po 4 godziny dziennie i że ma on jeszcze 2 dni (16 godzin) zaległego urlopu wypoczynkowego z poprzedniego roku. Urlopu zaległego należy udzielić najpóźniej do 30 września br.. W takim przypadku pracownik będzie zobowiązany wykorzystać urlop zaległy w trakcie łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą. Będzie natomiast mógł go wykorzystać w czasie 4 4-godzinnych dni pracy (16 godzin : 4 godziny = 4 dni).  

c

A w jaki sposób w takim przypadku jest naliczane wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego? 

Zasadą jest, że wynagrodzenie przysługuje pracownikowi za pracę wykonaną. Zatem, jeżeli np. zdecydował się on łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z pracą na ½ etatu, to będzie otrzymywał za nią połowę wynagrodzenia. Natomiast za pozostały wymiar etatu będzie uprawniony nie do wynagrodzenia, ale do zasiłku macierzyńskiego.
Zasadą jest również, że pracownik w okresie korzystania z urlopu wypoczynkowego otrzymuje takie wynagrodzenie jakie otrzymywałby, gdyby pracował. Jeśli więc np. jego miesięczne wynagrodzenie wynosi 3500 zł. brutto, to w okresie, w którym łączy urlop rodzicielski z pracą, jego pracodawca będzie wypłacał mu ½ tego wynagrodzenia, czyli 1750 zł brutto, także za te miesiące, w których pracownik skorzysta z urlopu wypoczynkowego.

a
Kiedy nowa ustawa weszła w życie i kogo dotyczy?

Ustawa weszła w życie 17 czerwca 2013 r. i dotyczy pracowników, których dzieci urodziły się lub urodzą poczynając od tego dnia (albo począwszy od tego dnia zostały lub zostaną przyjęte na wychowanie) oraz którzy w tym dniu przebywali na podstawowym lub dodatkowym urlopie macierzyńskim (urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego lub dodatkowym urlopie na takich warunkach) udzielonych na zasadach obowiązujących przed 17 czerwca 2013 r.

Ponadto dotyczy pracowników, których dzieci urodziły się po 31 grudnia 2012 r. (lub zostały po tym dniu przyjęte na wychowanie), a którzy do dnia 16 czerwca 2013 r. włącznie skończyli już korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego (lub dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego).

a
Czy nowa ustawa poza wydłużeniem urlopu macierzyńskiego wprowadza inne formy uprawnień rodzicielskich dla pracowników?

Ustawa podwyższa wymiaru urlopu związanego z narodzeniem dziecka poprzez wydłużenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz wprowadzenie nowej instytucji – urlopu rodzicielskiego. Ponadto podwyższa granicę wieku dziecka, do której można wykorzystywać urlop wychowawczy
Obecnie nie przewidujemy natomiast zmian w pozostałych przepisach dotyczących uprawnień rodzicielskich.

a
Czy wykorzystanie przed wejściem w życie nowej ustawy podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego wyklucza możliwość ubiegania się o urlop rodzicielski od dnia 17 czerwca 2013 r.?

Tak. Jednak w przypadku gdy dziecko urodziło się po 31 grudnia 2012 r., można ubiegać się o urlop rodzicielski, pomimo wykorzystania przed dniem 17 czerwca 2013 r. podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego jeżeli:
- urodziło się ono na początku 2013 r. a jeszcze w 2012 r. jego mama skorzystała
z urlopu macierzyńskiego przed porodem,
- przed 17 czerwca 2013 r. rodzic dziecka nie wykorzystał dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym przysługującym mu wymiarze i zakończył korzystanie
z uprawnień rodzicielskich (co oznacza, że w dniu 17 czerwca 2013 r. już pracował albo był np. na urlopie wypoczynkowym).

a
W jakich przypadkach, pomimo wykorzystania przed wejściem w życie nowej ustawy podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, można ubiegać się o urlop rodzicielski od dnia 17 czerwca 2013 r.?

W przypadku gdy dziecko urodziło się po 31 grudnia 2012 r., pomimo wykorzystania przed dniem 17 czerwca 2013 r. podstawowego i dodatkowego urlopu macierzyńskiego, będzie można ubiegać się o urlop rodzicielski, jeżeli:
- urodziło się ono na początku 2013 r. a jeszcze w 2012 r. jego mama skorzystała
z urlopu macierzyńskiego przed porodem,
- przed 17 czerwca 2013 r. rodzic dziecka nie wykorzystał dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym przysługującym mu wymiarze  i zakończył korzystanie
z uprawnień rodzicielskich (co oznacza, że w dniu 17 czerwca 2013 r. już pracował albo był np. na urlopie wypoczynkowym).

c

Co trzeba zrobić, żeby w takich przypadkach móc skorzystać z nowych uprawnień?

Nie później niż w ciągu 7 dni licząc od 17 czerwca 2013 r. (czyli najpóźniej
24 czerwca 2013 r.) należy złożyć pisemny wniosek o dodatkowy urlop macierzyński w uzupełniającym wymiarze.
Sam urlop natomiast musi zostać udzielony pracownikowi przez pracodawcę
nie później niż w ciągu kolejnych 7 dni (czyli najpóźniej 1 lipca 2013 r.).
Bezpośrednio po nim będzie można skorzystać z urlopu rodzicielskiego również
na pisemny wniosek złożony najpóźniej ostatniego dnia korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w uzupełniającym wymiarze.

Oto przykłady:

Załóżmy, że mama dziecka, które urodziło się 4 stycznia 2013 r., korzystała
z podstawowego urlopu macierzyńskiego od 22 grudnia 2012 r., a więc jeszcze
przed porodem wykorzystała 2 z przysługujących jej 20 tygodni tego urlopu.
Następnie, już w 2013 r. wykorzystała pozostałe 18 tygodni urlopu podstawowego, po którym planuje wykorzystać dodatkowy urlop macierzyński w pełnym 4-tygodniowym wymiarze. Korzystanie z tych urlopów zakończy więc 7 czerwca 2013 r. a od 8 czerwca 2013 r. będzie chciała skorzystać z przysługującego jej urlopu wypoczynkowego.
W takim przypadku, począwszy od dnia 17 czerwca 2013 r., ale nie później
niż w ciągu 7 dni, może wystąpić z pisemnym wnioskiem o dodatkowy urlop macierzyński w wymiarze 2 tygodni. Natomiast w trakcie korzystania z niego (najpóźniej ostatniego dnia tego urlopu) może złożyć również wniosek o urlop rodzicielski.

Załóżymy teraz, że dziecko urodziło się 3 stycznia 2013 r., a jego mama po porodzie wykorzystała 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, a następnie 2 z przysługujących jej 4 tygodni dodatkowego urlopu macierzyńskiego, po którym zdecydowała się na urlop wypoczynkowy.
W takim przypadku, począwszy od dnia 17 czerwca 2013 r., ale nie później
niż w ciągu 7 dni, może wystąpić z pisemnym wnioskiem o dodatkowy urlop macierzyński w uzupełniającym wymiarze w wysokości różnicy między nowym wymiarem dodatkowego urlopu macierzyńskiego a wymiarem urlopu już wykorzystanym. Natomiast w trakcie korzystania z niego (najpóźniej ostatniego dnia tego urlopu) może złożyć również wniosek o urlop rodzicielski.

a
Czy mamy bliźniaków urodzonych pod koniec 2012 r., które w dniu wejścia w życie nowej ustawy przebywały jeszcze na podstawowym albo dodatkowym urlopie macierzyńskim mogą skorzystać z nowego urlopu rodzicielskiego?

Tak, mogą. W przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie wymiar urlopu macierzyńskiego: podstawowego i dodatkowego udzielonego na zasadach obowiązujących przed 17 czerwca 2013 r. wynosił 37 tygodni. Jest więc możliwe, 
że mamy bliźniaków urodzonych pod koniec 2012 r. w dniu wejścia nowej ustawy 
w życie nadal korzystały z podstawowego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

Mama bliźniaków, która w dniu wejścia w życie nowej ustawy korzystała z podstawowego urlopu macierzyńskiego jest uprawniona do wydłużonego urlopu dodatkowego a po wykorzystaniu pełnego wymiaru tego urlopu, również do nowego urlopu rodzicielskiego.

Mama bliźniaków, która w dniu wejścia w życie nowej ustawy korzystała z dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na starych zasadach, jest uprawniona do urlopu uzupełniającego w wysokości różnicy między nowym wymiarem dodatkowego urlopu macierzyńskiego a wymiarem urlopu już wykorzystanym, a po skorzystaniu z tego urlopu, również do urlopu rodzicielskiego.

a
Czy mama dziecka, które planowo powinno było przyjść na świat na początku 2013 r., ale urodziło się jako wcześniak pod koniec 2012 r. będzie mogła skorzystać z dłuższego urlopu macierzyńskiego?

To zależy od sytuacji. Jeżeli ze względu na stan zdrowia dziecko przedwcześnie urodzone pozostawało w szpitalu a jego mama przerwała z tego powodu urlop macierzyński – to może się zdarzyć, że w dniu 17 czerwca 2013 r. nadal korzystała z podstawowego lub dodatkowego urlopu macierzyńskiego i tym samym będzie miała prawo do urlopu rodzicielskiego.

a
W jaki sposób i do kiedy trzeba złożyć wniosek o urlop rodzicielski?

W myśl nowych przepisów o urlop rodzicielski można wystąpić na dwa sposoby:

1. Nie później niż 14 dni po porodzie (co oznacza możliwość wnioskowania w dowolnym terminie jeszcze przed narodzinami dziecka) pracownica może złożyć jeden wspólny wniosek o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze a bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze.
To rozwiązanie adresowane do tych kobiet, które od razu zdecydują się na wykorzystanie po urlopie macierzyńskim: podstawowym i dodatkowym nowego urlopu rodzicielskiego.

2. Wniosek o urlop rodzicielski można też złożyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem takiego urlopu, czyli w trakcie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego.

a
Jakie informacje powinien zawierać wniosek o urlop rodzicielski w przypadku złożenia go w trakcie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego?

W takim przypadku we wniosku tym trzeba podać termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego.
Ponadto rodzic wnioskujący jest zobowiązany dołączyć do wniosku swoje oświadczenie o braku zamiaru korzystania z tego urlopu przez drugiego z rodziców dziecka, albo o okresie, w którym drugi z rodziców zamierza korzystać z tego urlopu w czasie wymienionym we wniosku.

a
Jakie informacje powinien zawierać wniosek o urlop rodzicielski w przypadku gdy rodzice dziecka zamierzają podzielić ten urlop między siebie, czyli wykorzystywać go w częściach?

W takim przypadku, rodzic wnioskujący o kolejną część takiego urlopu jest zobowiązany określić termin zakończenia poprzedniej części urlopu oraz liczbę tygodni jakie ta część obejmuje.

Oto przykład:

Załóżmy, że mama dziecka skorzysta z 13 tygodni (z możliwych 26) urlopu rodzicielskiego, co oznacza że tacie tego dziecka przysługiwać będzie 13 kolejnych tygodni tego urlopu.
W takim przypadku wniosek o swoją część urlopu będzie on musiał złożyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed zakończeniem korzystania z tego urlopu przez mamę dziecka (czyli najpóźniej 14 dni przed rozpoczęciem korzystania ze swojej części urlopu) określając w nim termin zakończenia części urlopu wykorzystywanej przez mamę dziecka oraz liczbę tygodni jakie ta część obejmuje.

a
Czy pomimo złożenia wniosku o dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski w pełnych wymiarach jeszcze przed porodem, po narodzinach dziecka jego mama może zrezygnować z całości lub części tych urlopów?

Tak. Pomimo złożenia takiego wniosku mama dziecka może zrezygnować z całości lub części, zarówno dodatkowego urlopu macierzyńskiego, jak i urlopu rodzicielskiego.
W takiej sytuacji może nie wykorzystać tych urlopów lub ich części wcale albo urlopy te lub ich części mogą zostać udzielone tacie dziecka.

c

Jak zrezygnować z dodatkowego urlopu macierzyńskiego i/lub urlopu rodzicielskiego w całości lub części?

Rezygnacja z całości lub części dodatkowego urlopu macierzyńskiego i/lub urlopu rodzicielskiego jest możliwa na pisemny wniosek złożony co najmniej 14 dni wcześniej.

a
Czy mama dziecka, która jeszcze przed porodem zawnioskuje o dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski w pełnych wymiarach musi sama w całości wykorzystać te urlopy?

Nie. Pomimo złożenia takiego wniosku mama dziecka może zrezygnować z całości lub części, zarówno dodatkowego urlopu macierzyńskiego, jak i urlopu rodzicielskiego.
W takiej sytuacji może nie wykorzystać tych urlopów lub ich części wcale albo urlopy te lub ich części mogą zostać udzielone tacie dziecka.
Jeśli mama dziecka zrezygnuje z całości dodatkowego urlopu macierzyńskiego może on wykorzystać ten urlop i nie skorzystać z urlopu rodzicielskiego albo wykorzystać ten urlop i zawnioskować o urlop rodzicielski.
Jeśli mama dziecka zrezygnuje z części dodatkowego urlopu macierzyńskiego może on wykorzystać pozostałe tygodnie tego urlopu i nie skorzystać z urlopu rodzicielskiego albo wykorzystać pozostałe tygodnie tego urlopu i zawnioskować o urlop rodzicielski.
Jeśli mama dziecka zrezygnuje z urlopu rodzicielskiego może on zawnioskować o ten urlop.
Jeśli mama dziecka zrezygnuje z części urlopu rodzicielskiego może on wykorzystać pozostałe tygodnie tego urlopu.

a
Czy mama dziecka, która wystąpi w jednym wniosku o dodatkowy urlop macierzyński i następujący po nim urlop rodzicielski i która planuje podzielenie się tymi urlopami z tatą dziecka, musi z góry określić kiedy i w jaki sposób zamierza się tymi urlopami dzielić?

Nie. Trzeba jednak pamiętać, że mama dziecka składając jeden wspólny wniosek o udzielenie bezpośrednio po podstawowym urlopie macierzyńskim, dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze a bezpośrednio po nim urlopu rodzicielskiego, również w pełnym wymiarze, wnioskuje o te urlopy dla siebie.
Jeśli w którymś momencie będzie chciała, żeby z urlopów tych lub ich części skorzystał tata dziecka, wówczas będzie musiała złożyć co najmniej 14 dni wcześniej wniosek o rezygnację z całości lub części dodatkowego urlopu macierzyńskiego i/lub urlopu rodzicielskiego.
W takiej sytuacji zostaną one udzielone tacie dziecka, na pisemny wniosek złożony do jego pracodawcy nie później niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z danego urlopu lub jego części.

a
W jaki sposób i do kiedy pracownik – tata dziecka może złożyć wniosek o dodatkowy urlop macierzyński i/lub urlop rodzicielski albo ich część, w przypadku gdy mama tego dziecka zrezygnuje z tych urlopów, pomimo zawnioskowania o nie jeszcze przed porodem?

Jeśli mama dziecka zrezygnuje z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w całości lub w części, wniosek o dodatkowy urlop macierzyński lub o swoją część takiego urlopu tata dziecka będzie musiał złożyć nie później niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu lub z drugiej jego części.
We wniosku tym musi określić termin zakończenia podstawowego urlopu macierzyńskiego lub zakończenia pierwszej części dodatkowego urlopu macierzyńskiego wykorzystywanej przez mamę dziecka oraz liczbę tygodni jakie ta część obejmuje.

Jeśli mama dziecka zrezygnuje z urlopu rodzicielskiego w całości lub w części wniosek o urlop rodzicielski lub jego część tata dziecka będzie musiał złożyć w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu rodzicielskiego albo z części takiego urlopu.
We wniosku tym musi określić termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub termin zakończenia poprzedniej części urlopu rodzicielskiego wykorzystywanej przez mamę dziecka oraz liczbę tygodni jakie ta część obejmuje.  

a
Czy każda pracownica może wybrać, czy ubiegać się o dodatkowy urlop macierzyński i urlop rodzicielski w jednym wspólnym wniosku złożonym jeszcze przed porodem (jednak nie później niż 14 dni po nim), czy też oddzielnie: o dodatkowy urlop - w trakcie wykorzystywania podstawowego urlopu macierzyńskiego a o urlop rodzicielski będąc już na dodatkowym urlopie macierzyńskim?

To pracownica podejmuje decyzję, czy ubiegać się o te urlopy w jednym wniosku jeszcze przed porodem (a najpóźniej 14 dni po nim), czy oddzielnie o każdy, od czego zależy wysokość otrzymywanego zasiłku macierzyńskiego za okres tych urlopów.
Kobiety, które w dniu 17 czerwca 2013 r. były jeszcze przed porodem lub tuż po nim, mogą wybrać jedną z dwóch powyższych ścieżek uzyskiwania urlopów związanych z narodzinami ich dziecka.
Jednakże od momentu wejścia nowych przepisów w życie część osób uprawnionych do dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego może skorzystać tylko z opcji wnioskowania oddzielnie o dodatkowy urlop macierzyński i oddzielnie o urlop rodzicielski. Dotyczy to osób, których dzieci urodziły się przed 4 czerwca 2013 r.

a
Jak i do kiedy mama dziecka urodzonego na początku stycznia, która przed dniem 17 czerwca 2013 r. wykorzystała już cały przysługujący jej podstawowy i dodatkowy urlop macierzyński udzielony na starych zasadach i w tym dniu była już na urlopie wypoczynkowym, może przerwać taki urlop i złożyć wniosek o część uzupełniającą dodatkowego urlopu macierzyńskiego a następnie o urlop rodzicielski?

W takiej sytuacji wniosek o dodatkowy urlop macierzyński w uzupełniającym wymiarze mama dziecka musi złożyć nie później niż w ciągu 7 dni licząc od 17 czerwca 2013 r. (czyli najpóźniej 24 czerwca 2013 r.).
Sam urlop natomiast musi zostać jej udzielony przez pracodawcę nie później niż w ciągu kolejnych 7 dni (czyli najpóźniej 1 lipca 2013 r.).
Bezpośrednio po nim może skorzystać ona z urlopu rodzicielskiego również
na pisemny wniosek złożony najpóźniej ostatniego dnia korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w uzupełniającym wymiarze.
Natomiast niewykorzystaną część urlopu wypoczynkowego będzie mogła wykorzystać w późniejszym terminie.

a
Czy pracownica, która złoży pracodawcy wniosek o dodatkowy urlop macierzyński już po upływie 14 dni od dnia porodu może jednocześnie zawnioskować o urlop rodzicielski?

W takiej sytuacji należy złożyć dwa wnioski: o dodatkowy urlop macierzyński i o urlop rodzicielski. Nie ma jednak przeszkód, żeby obydwa te wnioski zawrzeć w jednym piśmie. Należy przy tym jednak pamiętać o zachowaniu wymogów przewidzianych w Kodeksie pracy dla wniosku o dodatkowy urlop macierzyński, jak i wniosku o urlop rodzicielski.

c

Jak napisać takie wnioski?

W przypadku złożenia dwóch wniosków w jednym piśmie należy:

  • w części pisma, która dotyczyć będzie wniosku o udzielenie dodatkowego urlopu macierzyńskiego określić termin zakończenia podstawowego urlopu macierzyńskiego,
     
  • ​w części pisma, która zawierać będzie wniosek o udzielenie urlopu rodzicielskiego określić termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego,
     
  • ponadto pracownica wnioskująca o urlop rodzicielski musi dołączyć do takiego wspólnego wniosku również swoje pisemne oświadczenie o braku zamiaru korzystania z tego urlopu przez ojca dziecka, albo o okresie, w którym zamierza on korzystać z tego urlopu w czasie wymienionym we wniosku.

Trzeba przy tym pamiętać, że wnioskując o dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski już po upływie 14 dni od porodu, z urlopów takich nie będzie można zrezygnować, ani w całości ani w części.
Warto zatem rozważyć, czy nie będzie praktyczniejszym rozwiązaniem złożenie dwóch odrębnych wniosków i zdecydowanie w trakcie dodatkowego urlopu macierzyńskiego, czy chce się korzystać z urlopu rodzicielskiego a jeśli tak, to w jakim wymiarze. 

a
W jaki sposób i do kiedy trzeba złożyć wniosek o dodatkowy urlop macierzyński w uzupełniającym wymiarze?

Wniosek o taki urlop trzeba złożyć do dnia zakończenia korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na zasadach obowiązujących przed dniem 17 czerwca 2013 r..
We wniosku tym należy podać termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na starych zasadach.
Trzeba przy tym pamiętać, że należne dodatkowe dni bądź tygodnie urlopu uzupełniającego można wykorzystać tylko bezpośrednio po wykorzystanym już urlopie udzielonym na zasadach obowiązujących przed dniem 17 czerwca 2013 r.. Oznacza to, że w sytuacji złożenia wniosku w ostatnim możliwym terminie, czyli w ostatnim dniu korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego przed 17 czerwca 2013 r., już od następnego dnia trzeba rozpocząć korzystanie z urlopu uzupełniającego.  

Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu uzupełniającego można skorzystać z urlopu rodzicielskiego. Wniosek o ten urlop trzeba złożyć najpóźniej do końca trwania urlopu uzupełniającego .

Oto przykład:

Załóżmy, że mama dziecka do dnia 28 czerwca 2013 r. będzie korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, udzielonego przed 17 czerwca 2013 r. a więc na starych zasadach. W takim przypadku chcąc skorzystać z części uzupełniającej tego urlopu będzie musiała najpóźniej 28 czerwca 2013 r. złożyć wniosek o dodatkowy urlop macierzyński
w uzupełniającym wymiarze 2 tygodni, natomiast wniosek o urlop rodzicielski - najpóźniej ostatniego dnia korzystania z urlopu uzupełniającego, czyli 12 lipca 2013 r..

c

Co się stanie, jeżeli wniosek o urlop uzupełniający zostanie złożony po terminie, czyli po zakończeniu dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na zasadach obowiązujących przed 17 czerwca 2013 r.?

W takim przypadku straci się prawo do części urlopu uzupełniającego a także do urlopu rodzicielskiego, z którego można skorzystać tylko bezpośrednio po wykorzystaniu całości urlopu uzupełniającego.  

a
Do kiedy trzeba złożyć wniosek o urlop rodzicielski w przypadku korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w uzupełniającym wymiarze?

Wniosek o ten urlop trzeba złożyć najpóźniej do końca trwania urlopu uzupełniającego.
Jeżeli z urlopu rodzicielskiego chce skorzystać pracownik – tata dziecka, również on wniosek o taki urlop lub jego część musi złożyć do swojego pracodawcy najpóźniej ostatniego dnia korzystania przez mamę dziecka z dodatkowego urlopu macierzyńskiego w uzupełniającym wymiarze.
Należy przy tym pamiętać, że nowy urlop rodzicielski trzeba wykorzystać bezpośrednio po urlopie uzupełniającym.

 

a
W jaki sposób ojciec dziecka może ubiegać się o część uzupełniającą dodatkowego urlopu macierzyńskiego, z którego w dniu 17 czerwca 2013 r. korzystała mama tego dziecka?

W takiej sytuacji pracownik – tata dziecka musi złożyć wniosek do swojego pracodawcy najpóźniej ostatniego dnia korzystania przez mamę dziecka z dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na zasadach obowiązujących przed dniem 17 czerwca 2013 r..
We wniosku takim trzeba podać termin zakończenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego udzielonego na starych zasadach oraz liczbę tygodni wykorzystanych przez mamę dziecka.

Bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu uzupełniającego można skorzystać z urlopu rodzicielskiego. Wniosek o ten urlop trzeba złożyć najpóźniej do końca trwania urlopu uzupełniającego.

Oto przykład:

Załóżmy, że mama dziecka do dnia 28 czerwca 2013 r. będzie korzystać z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, udzielonego przed 17 czerwca 2013 r. a więc na starych zasadach. W takim przypadku tata dziecka chcący skorzystać z części uzupełniającej do tego urlopu będzie musiał najpóźniej 28 czerwca 2013 r. złożyć wniosek o dodatkowy urlop macierzyński w uzupełniającym wymiarze 2 tygodni, natomiast wniosek o urlop rodzicielski - najpóźniej ostatniego dnia korzystania z urlopu uzupełniającego, czyli 12 lipca 2013 r..

a
Czy istnieją wzory wniosków jakimi należy się posługiwać przy ubieganiu o zasiłek macierzyński za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych?

Nie, obowiązujące przepisy nie zawierają wzorów wniosków o wypłatę zasiłków macierzyńskich – ani za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego ani za okres urlopu rodzicielskiego. A zatem wnioski te mogą mieć dowolną pisemną formę, ważne, żeby zawierały datę oraz podpis wnioskodawcy.
Osoba zainteresowana może również, o ile zechce, skorzystać z opcji wypełnienia „Wniosku o zasiłek macierzyński za dodatkowy okres” w formie elektronicznej, dostępnego na stronie www.zus.pl.